ویروس کرونا، فاجعه طبیعی یا توطئه سیاسی؟

دلیل دیگری‌که می تواند مؤید طرفداران تئوری توطئه باشد، این است که در منطقه هوبئی چین که مرکز آن شهر ووهان است، در سال ۲۰۰۰ آزمایشگاه‌های پژوهشی متعددی به سرمایه گذاری مشترک چین و امریکا تأسیس شد.

منبع: ‏
ویروس مرگبار کرونا اکنون جهان را در نوردیده و به شکل بی‌سابقه‌ای در گسترش است. بیماری ناشی از ویروس کرونا که کووید- ۱۹ نام‌گذاری شده است، از خانواده آنفلوآنزا است، اما تاهنوز دارویی برای آن وجود ندارد؛ از این جهت سازمان بهداشت جهانی در باره خطرات ناشی از آن هشدار داده و بر ضرورت جلوگیری از شیوع آن تأکید ورزیده است.
ویروس کرونا نخست در کشور چین قربانی گرفت، سپس به اروپا رفت، حال در امریکا قربانی می‌گیرد.
از جانب دیگر، از سه ماه گذشته تاکنون نوشته‌ها، پژوهش‌ها و مصاحبه‌های زیادی در باره منشأ ویروس کرونا، منتشر شده است. برخی به این باورند که این ویروس گونه پیشرفته‌‌ای از نسل ویروس کرونا است که در گذشته ضعیف و بی‌ضرر بوده، اما در اثر جهش ژنیتیکی طبیعی اکنون به شکل نیرومند و کشنده فعلی در آمده است. اما در مقابل برخی دیگر، ویروس کرونا را حاصل دستکاری ژنیتیکی آزمایشگاهی می‌دانند که به بیرون پراکنده شده است.
حال دو تئوری را مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهیم:
تئوری طبیعی
دو نفر از پژوهشگران، یکی به نام کرستین اندرسن از انستیتوی پژوهشی سکریبس و دیگری به نام اندرو رامپوت از دانشگاه ادنبره، پس از تحقیقات ژنیتیکی در ویروس کرونا، به این نتیجه رسیده‌اند که از دو احتمال بیرون نیست: احتمال اول این است که این ویروس، در اثر تکامل طبیعی در جسم یکی از حیوانات، به شکل فعلی در آمده، سپس به انسان منتقل شده است. اما احتمال دوم این است که ویروس یاد شده فرایند تکامل را مستقیماً در داخل جسم انسان، سپری کرده و به شکل کنونی در آمده است.
هم‌چنان پژوهش‌ دیگری که در مجله «نیچر میدیسین» در ماه مارس گذشته منتشر شده، به این نتیجه دست یافته است که این ویروس، نتیجه طبیعی تکامل زیستی ویروس کرونا است که در اثر جهش ژنتیکی، شکل کنونی را به خود گرفته است. بر اساس این پژوهش، جهش تکاملی در ویروس‌ها گهگاهی رخ می‌دهد، چنان چه ویروس کرونا یک بار در سال ۲۰۰۳ در چین، بار دیگر در سال ۲۰۱۲ در عربستان سعودی و سر انجام در اواخر سال ۲۰۱۹ در ووهان چین، چنین جهشی را انجام داد که حال بشریت تاوان آن را می‌پردازد.
این در حالی است که ویروس کرونا، از مقاومت بالایی برخوردار بوده و در اثر تماس انسانی به سرعت گسترش می‌یابد و منجر به ناراحتی‌ها و مشکلات بهداشتی شده، باعث مرگ افراد ضعیف، سالمندان و بیماران می شود، از این جهت سازمان‌های بهداشتی، برای جلوگیری از شیوع آن، رعایت فاصله اجتماعی و قرنطینه را توصیه کرده است.
اما رعایت فاصله اجتماعی و قرنطینه، منجر به تعطیل بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی و داد و گرفت تجاری شده، زیان‌های هنگفتی را بر اقتصاد جهان وارد کرده است.
البته قابل به یاد آوری است با وجود این که شمار مبتلایان به ویروس کرونا تا هنگام نگارش این مقاله نزدیک به یک میلیون نفر شده و شمار قربانیان به ۴۳ هزار نفر افزایش یافته است، اما این رقم کمتر از یک هزارم از جمعیت کره زمین را نشان می دهد.
تئوری توطئه
بر اساس تئوری توطئه، ویروس کرونا محصول آزمایشگا‌ه‌های جنگ بیولوژیک است. به گونه مثال ژائو لی جیان سخنگوی وزارت خارجه چین، در صفحه توییتر خود نوشته است: «ممکن است ویروس کرونا توسط ارتش امریکا به ووهان آورده شده باشد».
این در حالی است که گروهی از محققان فرانسوی، انستیتوی پاستور در فرانسه را متهم کرده‌اند که در تبانی با پژوهش‌گرانی از چین، ویروس کرونا را در آزمایشگاه‌های ووهان چین تولید کرده است. محققان فرانسوی برای اثبات ادعای خود، مدارکی هم در شبکه‌های اجتماعی، پخش کرده اند.
از جانب دیگر، وزارت دادگستری امریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد که تعدادی از محققان امریکایی و چینی در دانشگاه‌های هاروارد و بوستن به جرم قاچاق مواد میکروبی از آزمایشگاه‌های نظامی امریکا به چین، بازداشت شده اند. افزون بر آن، خبرهایی نیز منتشر شده است مبنی بر این‌که برخی از سرویس‌های اطلاعاتی بین‌المللی در هماهنگی با گروهی از محققان دانشگاه هاروارد، در تولید ویروس کرونا دست داشته‌اند.
دلیل دیگری‌که می تواند مؤید طرفداران تئوری توطئه باشد، این است که در منطقه هوبئی چین که مرکز آن شهر ووهان است، در سال ۲۰۰۰ آزمایشگاه‌های پژوهشی متعددی به سرمایه گذاری مشترک چین و امریکا تأسیس شد. یکی از وظایف این آزمایشگاه‌ها، تحقیق در انواع ویروس‌های منجمد شده در گودال‌های قدیمی است که در اثر کاوش‌های باستانی در اطراف منطقه هوبئی در جنوب شرق چین، کشف شده است.

توجه دانشمندان زمانی به این منطقه جلب شد که در آن‌جا قدیمی ترین نوع جانداران ماموت (نوعی از پستانداران گیاه خوار بزرگ و منقرض شده از خانواده فیل) در جهان کشف گردید. گذشته از آن در سال ۲۰۰۲ کاوش‌گران بقایایی از فسیل بشری را در آنجا کشف کردند که قدمت آن به ۳۶۰ هزار سال برمی‌گردد، در حالی‌که فسیل‌های بشری کشف شده قبل از آن، تنها ۲۵۰ هزار سال قدمت را نشان می‌داد.
آزمایشگاه‌های یاد شده، در باره علت انقراض برخی از انواع بشری در زمان نا آرامی پوسته زمین، تحقیقاتی زیادی انجام داده است. به باور زیست شناسان،۱۵۰ هزار سال پیش نسلی از ویروس‌های کشنده در زمین ظهور کرده است که بخش بزرگی از جمعیت بشر را نابود کرده است.
همچنان در سال ۲۰۰۳ دانشمندان توانستند در آزمایشگاه‌های ووهان، میکروب منجمد شده‌ای را که از داخل یاخته یک حیوان فسیل شده به دست آورده بودند، احیا کنند، اما از این‌که قدرت آسیب رساندن به انسان را نداشت، سبب نگرانی و ترس دانشمندان نشد، هرچند حیرت بی‌سابقه آنان را برانگیخت، اما اگر میکروب دیرینه فسیل شده‌‌ای که کشنده و ویران‌گر باشد احیا گردد، چه عواقب وخیم و ترسناکی را در پی خواهد داشت؟
افزون بر نکات یاد شده، همه می‌دانند که نخستین کانون شیوع کرونا، شهر ووهان بوده است. به ویژه اطلاعات به دست آمده حاکی از آن است که در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۹ جانگ کی جیان، استاد بیماری‌های ویروسی دانشگاه ملی ووهان، ضمن گزارشی به اداره بهداشت استان هوبئی، از ظهور ویروس خطرناک کرونا خبر داده است، اما پس از آن دو ماجرا به وقوع پیوست؛ یکی ثبت رسمی اولین مبتلا به ویروس کرونا در ووهان و دوم، درگذشت کی جیان در اثر افت شدید فشار خون.
با توجه به نکات یاد شده، طرفداران تئوری توطئه از جمله دیوید آیک، نویسنده انگلیسی ‏حق دارند که نگران باشند و نسبت به دیدگاه خود پافشاری کنند.
نتیجه گیری
در حالی‌که دانشمندان و پژوهشگرانی همچون اندرسن، رامپوت و دیگران، تئوری توطئه را مردود می‌دانند و تأکید می‌کنند که ویروس کرونا محصول آزمایشگاهی برای یک جنگ بیولوژیک نیست، تحلیل‌های علمی نشان می‌دهد که این ویروس در اثر جهش تکاملی به وجود آمده است و احتمال این‌که این جهش در نتیجه دستکاری به میان آمده باشد، دور از امکان نیست.
پس در واقع هر دو نظریه بر تخمین و گمان و احتمال استوار بوده و هیچ کدام از آن‌ها بر اساس مشاهده و تجربه به اثبات نرسیده است؛ از این جهت داوری در این باره هنوز پیش از وقت بوده و تا رسیدن به یک نتیجه قطعی مستند، باید صبر کرد، تا نتایج تحقیقات و پژوهش‌ها ثابت کند که آیا ویروس کرونا یک فاجعه طبیعی است یا یک توطئه سیاسی.
اما آنچه که در شرایط کنونی ضروری است، توجه و عمل به رهنمایی‌های بهداشتی و ترتیبات پیشگیرانه است تا از شیوع و گسترش ویروس کرونا تا حد امکان جلوگیری به عمل آید.