پادرمیانی الکاظمی و نیاز ایران و عربستان به آشتی
برای نخستین بار منابعی در تهران اعلام کردند هر لحظه امکان دیداری در سطح بالا بین دو طرف وجود دارد که احتمالاً در بغداد برگزار میشود
میانجیگری مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق بین ریاض و تهران در حال نتیجه دادن است به طوری که دو طرف پس از ماهها مذاکره محرمانه در بغداد، به برداشتن گامی دیپلماتیک که یخ ها را بین آنها آب کند نزدیک میشوند. قابل توجه این که از زمان اعلام برگزاری نخستین نشست بین ایران و عربستان در بغداد در اپریل ۲۰۲۱ تا کنون، همه طرف های ذیربط در این مذاکرات هیچ سقف زمانی را برای فعالیت خود تعیین نکردند و هیچ زمانی را برای پایان کار خود مشخص نکردند. همین مسئله به بغداد امکان داد زمان کافی برای به پایان رساندن ماموریتش در اختیار داشته باشد.
بعد از سفر اخیر الکاظمی به ریاض و تهران، برای نخستین بار منابعی در تهران اعلام کردند هر لحظه امکان دیداری در سطح بالا بین دو طرف وجود دارد که احتمالاً در بغداد برگزار میشود. این منابع پیشبینی کردند که الکاظمی بار دیگر به تهران و ریاض یا یکی از این دو پایتخت سفر خواهد کرد و این تحرکات، ممکن است قبل یا بعد از سفر جو بایدن رییس جمهور ایالات متحده امریکا به جده باشد چرا که تماسها بین دو طرف ارتباطی با سفر بایدن ندارد. بیان این سخنان از سوی منابع ایرانی نشان میدهد تهران برای احیای روابط بین ایران و عربستان عجله بیشتری دارد.
به نظر میرسد ماموریت الکاظمی به پایان خود نزدیک میشود و از منابع آگاه نقل شده که رأس هرم قدرت در ایران، از تلاشهای الکاظمی در ایران قدردانی کرده است. این مسئله نشان میدهد تهران به گفتوگو با ریاض در بغداد امید زیادی دارد و آن را فرصتی واقعی برای خروج از انزوای منطقهای میداند که نتیجه سالها تخریب روابط با همسایگانش است. مداخلههای ایران که کشورهای عربی آن را زیانبار میدانند موجب شده است همسایگان دائمی این کشور که میراث مشترک تاریخی و تمدنی با ایران دارند، به گزینههایی در منطقه متوسل شوند که قبلاً جزء محاسباتشان نبوده است.
تلاشهای الکاظمی برای میانجیگری بین تهران و ریاض، نتیجه نیاز ایران و موافقت عربستان بود. این مذاکرات هرچند در ابتدا دشوار و پر از مشکلات منطقهای و تلههای راهبردی بود ولی تهران که زیر فشار تحریمها و بحرانهای داخلی و پروژههای نفوذ خارجی و شکست مذاکرات هستهای در ویانا قرار دارد، تصمیم گرفت از بغداد کمک بگیرد و عراق نیز به تهران برای ایجاد حفره در دیواری که ایران بین خود و عربستان ایجاد کرده بود کمک کرد. ایران به احیای روابط با عربستان و کاهش تنش با همسایگانش نیاز داشت چرا که قدرتهای جهانی و منطقهای در حال برنامه ریزیهایی هستند که ممکن است ایران را از چرخه معادله تحولات منطقهای بیرون بیندازد و بر شدت انزوا و محاصره آن بیفزاید.
الکاظمی به تحقق هدفی که به دنبالش بود نزدیک میشود و توانسته است بغداد را که کانون رویارویی بود به مرکز آشتی تبدیل کند. ریاض نیز ثابت کرد قدرتی است که به دنبال تثبیت سیاست حسن همجواری و سرمایه گذاری روی وجوه اشتراک است. اکنون این پرسش دشوار باقی مانده که آیا ایران در آستانه دیداری تاریخی که به احتمال زیاد در بغداد برگزار خواهد شد آماده است از این فرصت استفاده کند و رویکردهایش جدی است یا این که باز هم به دنبال مانور دادن و وقت کشی است؟