پراکندگی درونی؛ پاشنه آشیل دولت در روند صلح

راحل موسوی- خبرگزاری دید
نخستین نشست شورای عالی مصالحه ملی، با حضور اشرف غنی رییس جمهور، عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه ملی و شماری دیگر از شخصیت‌های سیاسی و جهادی کشور امروز شنبه پانزدهم قوس، در ارگ ریاست جمهوری برگزار شد.

آقای غنی با اعلام فهرست اعضای این شورا گفت که مذاکرات صلح افغانستان وارد مرحله دوم شده و مرحله اول نشان داد که این کار، آسان نبود ولی به نتیجه رسید.
او همچنین با تأکید بر نیاز به مشوره برای رسیدن به نقشه راه آینده، تحلیل شرایط و دقت در تصمیم‌گیری، از کار هیئت مذاکره‌کننده دولت به علت نمایندگی آن از ارزش‌های قانون اساسی و تصامیم لویه‌جرگه مشورتی صلح ستایش کرد.
عبدالله عبدالله نیز در این نشست گفت که افغانستان اکنون بیشتر از همه به اتحاد سیاسی و اجماع نیاز دارد. او گفت که در شورای عالی مصالحه نمایندگان افراد سیاسی، نمایندگان احزاب، اعضای پارلمان افغانستان، جریان‌های فکری، نمایندگان اقوام، زنان، جوانان و افغانستان نوین حضور دارند، با این حال، چهره‌هایی مانند گلبدین حکمتیار و صلاح الدین ربانی، رهبر حزب جمعیت در نشست امروز حضور نداشتند و آقای عبدالله هم در توجیه غیبت آنان گفت که با حکمتیار و ربانی دیدار داشته و آن دو از روند صلح حمایت کرده‌اند.
او همچنین گفت که منصور نادری به دلیل بیماری و مارشال عبدالرشید دوستم نیز به دلیل مصروفیت نتوانستند در این جلسه شرکت کنند.
در این میان آنچه برای مردم افغانستان امیدوارکننده بود، این سخن آقای عبدالله بود که در روند صلح مسایلی مطرح خواهد شد که ایجاب می‌کند مردم افغانستان درباره آن تصمیم بگیرند. این امیدواری تا زمانی پاینده است که مسئولان امور، به آن پایبند باشند و در عمل نیز میدان را برای نقش‌آفرینی و تصمیم‌سازی مردم یا نمایندگان مستقیم آنان در روند صلح و نوع سرنوشت آینده سیاسی خود باز کنند.
چنین چیزی مستلزم آن است که افزون بر مراجعه مستقیم طرفین مذاکرات صلح به آراء و اراده مردم، نهادهای دموکراتیک برآمده از خواست مردم در انتخابات نیز از حاشیه به متن بیایند و با قدرت وارد گود مبارزات حقوقی ـ قانونی برای دفاع از مطالبات مشروع مردم در امر صلح شوند.
حقیقت این است که در بازه زمانی مذاکرات طولانی و نفس‌گیر امریکا با طالبان، دولت افغانستان با همه اضلاع و اعضایش به حاشیه رانده شد و مجالی برای نقش‌آفرینی آن در روندی که مستقیما به سرنوشت ساختار و آینده سیاسی افغانستان مربوط می‌شد، داده نشد. اکنون اما که توپ به میدان دولت و مردم انداخته شده و در بیش از دو ماه از آغاز مذاکرات بیناافغانی، هم توافق نسبی بر سر اصول مذاکره حاصل شده و هم شورای عالی مصالحه به عنوان مرجع اصلی مدیریت این روند، از امروز آغاز به کار کرد، وقت آن است که پارلمان کشور نیز به عنوان نهادی برآمده از اراده دموکراتیک مردم افغانستان، نقش سازنده خود در نمایندگی از مردم در روند صلح را بازیابد و به خوبی بازی کند.
اما ﺿﻌﻒ اﻧﺴﺠﺎم ﺳﻴﺎﺳﻲ ـ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و صف‌ﺑﻨﺪی‌های متعارض داخلی، چیزی بود که مخصوصاً در نخستین نشست شورای عالی مصالحه، به مثابه پاشنه آشیل این نشست خودش را به روشنی نشان داد.
ناسازگاری داخلی نیروها و نهادهای سیاسی، همواره دوﻟﺖﻫﺎ را در ﻣﻌﺮض ﺷﻜﻨﻨﺪﮔی ﻗﺮار می‌دﻫﺪ و مسبب ظهور مشکلاتی عمیق و بحران‌هایی گسترده در سطح ملی می‌شود. چنین چیزی شاخصه اصلی کشورهای توسعه‌نیافته و دولت‌های جهان سومی است که در افغانستان در حد نهایی خود ظهور یافته است. این مشکل از آنجا مهم و ساختاربرانداز می‌شود که جریان‌های سیاسی معارض یا منتقد دولت، با فرصت‌سازی از روندهای مهمی مثل روند صلح، برای انتقام‌گیری خود از دولت، فرصت‌های کلان ملی را به تهدیدهای کلان فروملی تبدیل می‌کنند.
بنابراین، نخستین بایستگی تشکیل شورای عالی مصالحه، انسجام‌بخشی به جریان‌های سیاسی و همسوسازی‌ آن‌ها با روند صلح بر مبنای منافع ملی و با رویکرد تقویت موضع دولت در برابر طالبان و حامیان داخلی و خارجی آن است. در غیر این صورت، حتی اگر روند صلح به نتیجه هم برسد، مستلزم برآوردن مطالبات مردم و نظام سیاسی کشور نخواهد بود.
رویداد مبارک دیگری که در دوحه و همزمان با نخستین نشست شورای عالی مصالحه در کابل افتاد، برگزاری نشست کمیته‌های کاری دو طرف بود. هیئت‌های مذاکراتی دولت و طالبان در قطر گفته‌اند که قراراست امروز نشست کمیته‌های کاری دو طرف برگزار شود.

این اولین نشست کمیته‌های کاری دو طرف پس از توافق در مورد طرزالعمل مذاکرات صلح و دومین گام مهم در جهت به ثمر نشستن روندی است که در بیش از دو ماه گذشته به بن‌بست کشیده بود، اما همچنان‌که آقای غنی تأکید کرد، همه چهره‌های سیاسی، اعضای شورای عالی مصالحه، نمایندگان مجلس و سایر نخبگان فعال سیاسی ـ مدنی بایستی با همدلی و مشوره به استقبال رویدادها و روند صلح بروند؛ در غیر آن دقتی که رییس جمهور به آن اشاره کرد صورت نخواهد گرفت و راه را برای ارتکاب اشتباه یا اشتباهاتی جبران‌ناپذیر هموار خواهد کرد.