پروژه‌های نافرجام بند سازی و مشکل مدیریت آب در افغانستان
ترجمان
چرا در قرارداد احداث بند کمال خان، فساد صورت گرفت و به صورت ناقص افتتاح شد؟ چرا به پروژه احداث بند کامه، دو بار بودجه اختصاص گرفت و دو بار قرارداد آن کنسل و لغو شد؟
مقامات نظام جمهوریت، وزارت انرژی و آب را بدون آن که زمانش فرابرسد، به دو بخش تقسیم کردند. بعداً برای این دو نهاد مستقل، فردی را خلاف قوانین به عنوان سرپرست تعیین کردند. این اقدام، اداره انرژی را از بنیاد تخریب کرد.ترجمان
در سند بودجه ملی افغانستان به احداث شماری از بندها تأکید شده است، اما ۱۸ سال از آغاز احداث بند کمال خان در ولایت نیمروز، ۱۷ سال از آغاز پروژه بند بخش‌آباد در ولایت فراه، ۱۵ سال از آغاز پروژه بند شاه توت در ولایت کابل، ۱۶ سال از آغاز پروژه بندهای «گمبیری» و «کامی» در ولایت ولایت ننگرهار و ۱۴ سال از آغاز احداث بند مچلغو در ولایت پکتیا گذشت اما این پروژه ها تکمیل نشد.
پروژه احداث بند کمال خان در نظام جمهوریت، در حالی که هنوز تکمیل نشده بود، با عجله افتتاح شد. تاکنون کانال‌های آبیاری این بند، ساخته نشده است. به جای این که تاسیسات حواشی پروژه بند کمال خان تکمیل شود، این پروژه را افتتاح کردند. طی این مدت، هنوز زیرساخت‌های اندازه گیری آبی که باید به ایران داده شود، در مرز ساخته نشده است.
در بیست سال گذشته، هیچ مقام دولت افغانستان، بحث درباره توافق نامه آب به پاکستان را مطرح نکرد. طی این مدت، حتی کسی این شعار را که آب آبروی ما است، مطرح نکرد. برای این که مردم را فریب دهند، دوبار پروژه احداث بند کامه را به داوطلبی گذاشتند، اما بعداً اجرای پروژه را لغو کردند.
مطالعات «امکان‌سنجی» در مناطق شال و ساگی ولایت کنر در سال ۲۰۰۸ نهایی شد، اما متاسفانه طی ۱۳ سال، کار روی آن شروع نشد.
بندهای «شاه و عروس»، بندهای کوچکی هستند که قرار است در ولسوالی شکر دره ولایت کابل ساخته شود، اما با گذشت ۱۳ سال از آغاز این پروژه، هنوز تکمیل نشده است.
مقامات نظام جمهوریت، هر سال تاکید می‌کردند که پروژه احداث بندهای شاه و عروس تکمیل خواهد شد اما نشد. در آن زمان برخی رسانه‌ها حتی گزارش دادند که این پروژه در چند ماه آینده به بهره برداری خواهد رسید اما این اتفاق رخ نداد. همین طور درباره احداث بندهای باغ‌دره و سروبی دوم، تبلیغاتی صورت گرفت اما هرگز کار روی آن شروع نشد.
کار احداث بند مچلغو در سال ۲۰۰۸ در ولایت پکتیا آغاز شد، اما با گذشت ۱۴ سال از آن زمان، تاکنون تکمیل نشده است. وزارت انرژی و آب، چندین بار قرارداد احداث بند مچلغو را فسخ و به پیمانکار دیگری واگذار کرد اما سرانجام، مسئولیت ساخت آن به «شرکت بنایی» دولتی داده شد.
مقامات سابق، برای پنهان کردن بی‌کفایتی خود، جلسات کمیسیون‌های دو کشور افغانستان و ایران را خیانت می‌دانند. در معاهده آب هیرمند، به ایجاد دو کمیسیون اشاره شده است که هرازگاهی باهم نشست برگزار کنند، اما اکنون مقامات پیشین می‌گویند که گفت‌وگو درباره آب خیانت است.
طی ۲۰ سال گذشته، به ارزش میلیاردها دالر آب رایگان در اختیار ایران و پاکستان قرار دادند و با وجود میلیاردها دالر کمک جامعه جهانی، نتوانستند زیرساخت برای مهار آب درست کنند.
با وجود آن که اکنون افغانستان با تحریم‌های اقتصادی دست به گریبان است، کمک‌های خارجی متوقف شده است، مردم با فقر و گرسنگی روبرو هستند، اما بازهم دولت فعلی برای تکمیل پروژه‌های بند کمال خان و شاه و عروس، بودجه انکشافی اختصاص داده است.
دولت فعلی به شرکت انکشاف ملی دستور داده است که کار روی احداث کانال‌های بند کمال خان را سرعت ببخشد. اما امور باید به صورت تخصصی و فنی انجام شود. سیاسی کردن مسائل فنی، اطلاع‌رسانی نادرست به مردم و برانگیختن احساسات مردم و خیانت دانستن نشست‌های کمیسیون‌ها، کار درستی نبوده بلکه سرپوش گذاشتن روی عملکرد نادرست گذشته است.
چرا وزارت آب و انرژی بدون این که پروسه حقوقی و قانونی را پشت سر بگذارد، به دو قسمت تقسیم شد و یک شخص به عنوان سرپرست دو اداره تعیین شد؟
چرا در قرارداد احداث بند کمال خان، فساد صورت گرفت و به صورت ناقص افتتاح شد؟ چرا به پروژه احداث بند کامه، دو بار بودجه اختصاص گرفت و دو بار قرارداد آن کنسل و لغو شد؟
چرا در مرز با ایران تاسیسات آبی درست نشد؟ چرا با گذشت ۱۷ سال، کار روی بندهای باغ‌دره، شاه توت و سروبی دوم شروع نشد؟ چرا با پاکستان درباره معاهده واگذاری آب، مذاکره صورت نگرفت؟ چرا درباره واگذاری آب رایگان به ارزش میلیون‌ها دالر به پاکستان، گفت‌وگوی ملی صورت نگرفت؟
چرا قرارداد احداث بند مچلغو با یک شرکت روسی در سال ۲۰۱۰ لغو شد؟ چرا قرارداد اجرای این پروژه در سال ۲۰۱۷ به یک شرکت دیگر واگذار شد و چرا پس از مدتی دوباره لغو شد؟ چرا این پروژه در سال ۲۰۱۹ به مناقصه گذاشته شد، اما اندکی بعد کنسل شد؟ چرا بعداً به شرکت دولتی بنایی برای احداث بند مچلغو، سبسایدی دالری داده شد؟
چرا پروژه برق آفتابی ۲۰ مگاواتی نغلو لغو شد؟ چرا پروژه برق آفتابی ۴۰ مگاواتی حصارشاهی، دوبار از بحث بودجه خارج و سپس مناقصه آن لغو شد. این‌ها پرسش‌هایی است که تاکنون پاسخ قانع کننده نیافته و نشان از سردرگمی در مدیریت آب‌های کشور می‌دهد.
