پروژه تاپی متوقف شد!
از سال‌ها پیش به این طرف پافشاری داشتم كه پروژه تاپی را مانند معدن مس عینک، معدن آهن حاجیگک(حاجه‌گک) بامیان، نفت و گاز شمال، مدیریت آب و ده‌های دیگر آرمانی می‌سازند و سوژه خوب قصه‌پردازی قصه نویس‌ها.
این پروژه ٢٨ ساله را صرف در سال ٢٠١٦ با اشتراک رهبران چهار كشور به امضا رسانیدند.
دید كشورها:
در مورد پروژه تاپی تركمنستان، افغانستان و هند هدف‌های اقتصادی را دنبال می‌كنند ولی دید همسایه شرقی سیاسی و در درون استراتژی خارجی این كشور با كشورهای همسایه تنظیم شده است.
زنگ خطر ایست پروژه:
عمر ایوب خان وزیر امور اقتصادی كشور همسایه شرقی می‌گوید که کار پروژه انتقال گاز ترکمنستان به همسایه شرقی و هندوستان از طریق افغانستان یا «تاپی» به دلیل وضعیت «امنیتی افغانستان» به حالت تعلیق درآمده و کسی حالا روی این پروژه کار نمی‌کند.
این مقام همسایه شرقی افزود که کار روی این پروژه ها با تامین ثبات در افغانستان دوباره آغاز خواهد شد و تا آن زمان به حالت تعلیق درآمده است. این در حالی است که پروژه تاپی که در سال ۲۰۱۶ افتتاح شد، قرار بود تا سال ۲۰۲۰ مورد بهره برداری قرار گیرد. پروژه تاپی طرحی است که به طول ١٨١٤ کیلومتر گاز ترکمنستان را از راه افغانستان به همسایه شرقی و هند انتقال می‌دهد.
نكته اصلی این حرف:
١-جناب وزیر اولین كاری را كه انجام داد امنیت افغانستان را زیر سوال برد و این بزرگترین امتیاز دولت افغانستان را سوالیه گذاشت. ناجوانی تاریخی!
٢- همسایه شرقی امنیت كشور ما را بهانه قرار داد و مانع انتقال گاز و ایجاد شرایط همبستگی منطقه‌ای شد. افغانستان بهانه‌ای برای تطبیق سیاست‌های خصمانه!
٣- سرانجام حرف و تحلیل ما كه پروژه تاپی بسته به مناسبات هند و همسایه شرقی است به ثبوت نشست. تاپی در گیرودار تشنجات هند و همسایه شرقی!
گره در كجاست:
١- تركمنستان، افغانستان و هند دشواری ها را پشت سر گذاشتند با تحولات اخیر در كشور مسایل امنیت حل گردید و دولت افغانستان به هیئت عالیرتبه تركمنستان به رهبری وزیر خارجه اینكشور كه فرد دوم كشور أست اطمینان داد.
٢- تركمنستان مانند منبع صدور گاز و هند مانند كشور هدف آخرین انتقال گاز مشكل ندارند
٣-پیشنهاد (تاپ )به عوض (تاپی) تركمنستان، افغانستان، همسایه شرقی. هند از میان حذف گردد كه مورد قبول واقع نشد.
بدیل تاپی برای كشور همسایه مطابق استراتژی خارجی:
احتمال زیاد می‌رود كه همسایه شرقی ضرورت‌های انرژی خود را از احیای دوباره پروژه دوستی با ایران كه در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد آغاز شده بود، دستیاب كند ( اگر از سر گیری پروژه از جانب ایران موافقه شود). این پروژه در زمان ریاست جمهوری روحانی متوقف گردید.
رقابت منطقه‌ای:
١-قطر رقیب صادراتی گاز به هند، كشور قطر بزرگترین صادر كننده گاز به هند است و سالانه بیشتر از ٤،٥ ملیارد دالر به هند گاز صادر می‌كند. در صورت موفقیت پروژه تاپی صادرات گاز به هند یا متوقف می‌شود و یا به مقدار بزرگی كاهش می‌یابد. حال قطر جای پای كلان در كشور ما دارد، این كشور وكالت امریكا را از طریق سفارت خود انجام می‌دهد.
٢- ایران یكی از بزرگترین دارنده‌های گاز، ایران نیز با توقف این پروژه دست به صادرات گاز به جنوب آسیا خواهد زد
ماركیت جنوب آسیا از دید نفت و گاز با در نظر داشت سرعت رشد و توسعه اقتصادی از ماركیت‌های با سود بیشتر به حساب می‌آید، برایش مهم نیست كه همسایه شرقی ما است و یا هند. تقاضای ماركیت، ثبات تقاضای كتلوی و پایه بلند مفاد اصل است.
ضرر را كی متقبل می‌گردد:
١-تركمنستان از بابت از دست دادن بازار.
٢- هند كه از منبع بزرگ انرژی منظم و دارای ثبات بیشتر می‌تواند استفاده برد.
٣- افغانستان به سبب از دست دادن سالانه ٤٥٠ ملیون دالر.
نگرانی:
همسایه شرقی برای این كه نشان دهد كه واقعاً امنیت درست و مطمئن در كشور ما نیست، باید دست به اخلال امنیت در مسیر حركت پاپ لاین انتقال گاز تاپی بزند واین آغاز یک جنگ دیگر است كه آرزو دارم عامل داخلی به این نكته پی‌ببرد.
شاید پروژه داعش خوبترین وسیله برای این امر باشد. داعش یک وسیله و یک بهانه برای اهداف استراتژیک گنگ و یاگاهی سطحی، در حد یک برنامه كوتاه مدت قابل تمدید به برنامه میان‌مدت و درازمدت ظهور كرده است. تجربه این گونه حركات در آغاز پروژه راه ابریشم دیده شده است، با ساخت این راه از جانب ایران كه تا چین در جنوب آمو حركت می‌كرد، در كوتاه ترین زمان تمامی مسیر راه در آتش جنگ فرو رفت و هرات، بادغیس، فاریاب، جوزجان، بلخ، کندز، تخار و بدخشان در این تنور سوخت و داكتر غنی یكی از علت‌های بزرگ عدم موفقیت دور اول زعامتش را ناكامی پروژه‌های شمال دانست.
