پوست‌اندازی تاریخی خاورمیانه در سایه سه سفر مهم
خاورمیانه از هم‌اکنون ترافیک سنگین دیپلماتیک را از سر می‌گذراند و این آشکارترین نشانگان ورود منطقه به مرحله‌ای حساس و سرنوشت‌ساز است
چهارمین سفر ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه به ایران و اولین سفر وی بعد از جنگ اوکراین به تهران، هفته آینده انجام می‌شود. سفیر روسیه در ایران می‌گوید ولادیمیر پوتین در جریان سفر هفته آینده خود به تهران با آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران هم دیدار خواهد کرد.
لوان جاگاریان سفیر روسیه در تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری روسیه ۲۴ تایید کرده که آقای پوتین در جریان سفر خود به تهران در روز ۲۸ سرطان علاوه بر دیدار با ابراهیم رییسی و رجب طیب اردوغان، دیدار دوجانبه‌ای هم با رهبر ایران خواهد داشت.
قرار است که همزمان با سفر پوتین به تهران، رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه نیز وارد پایتخت ایران شود و افزون بر مقامات ایران، با همتای روس خود نیز دیدار و ملاقات کند.
سفرهای سران کشورهای روسیه و ترکیه به تهران در حالی انجام می‌شود که جو بایدن رییس جمهور امریکا امروز (چهارشنبه۲۲ سرطان) راهی اسراییل و عربستان شد.
به این ترتیب، خاورمیانه از هم‌اکنون ترافیک سنگین دیپلماتیک را از سر می‌گذراند و این آشکارترین نشانگان ورود منطقه به مرحله‌ای حساس و سرنوشت‌ساز است.
برایند هرکدام از این سه سفر، با توجه به اهداف متضادی که مهمانان پایتخت‌های مهم خاورمیانه دنبال می‌کنند، برای منطقه خاورمیانه و غرب آسیا بسیار تعیین‌کننده است.
اما مطمئناً اهداف محوری این سفرها، جنگ اوکراین و بحران انرژی و بن‌بست در مذاکرات احیای برجام از یک سو و استفاده ایران از سانتریفیوژهای IR-6 به مثابه جدیت در مواضع هسته‌ای خود از سوی دیگر است.
برای پوتین بسیار مهم است که با تداوم و تشدید جنگ اوکراین به عنوان جنگ غیرمستقیم روسیه با امریکا و ناتو و نیز نیاز مسکو به گسترش روابط اقتصادی، تجاری، دیپلماتیک و حتی نظامی و دفاعی با ایران، در سفر تهران مأموریت یارگیری منطقه‌ای خود را با موفقیت اجرا کند؛ زیرا جنگ اوکراین سبب شد که نفوذ جئوپلیتیک روسیه در غرب و نیز در برخی کشورهای آسیای جنوب شرقی مانند کوریای جنوبی و جاپان با موانع جدی روبرو شود، بنابراین روسیه در پی آن است که در جنوب آسیا مانند هند، شرق آسیا مانند چین و منطقه خاورمیانه با محوریت ایران جای پای تازه و مستحکمی پیدا کند.
این در حالی است که به نظر می‌رسد محور سفر جو بایدن به منطقه، اقناع کشورهای خاورمیانه برای افزایش میزان تولید و صادرات انرژی به بازارهای جهانی است تا به این ترتیب به کاهش قیمت سوخت در خزان و زمستان پیش روی اروپا کمک کند و البته بهره سیاسی آن نیز پیروزی دموکرات‌ها در انتخابات میاندورهای کنگره امریکا خواهد بود.
اقدام پوتین برای قطع صادرات گاز روسیه به اروپا و مبادرت ورزیدن او به استفاده سیاسی از انرژی برای دور زدن تحریم‌های غربی و تحت فشار گذاشتن کشورهای همسو با اوکراین، ارزش و اهمیت انرژی را در سراسر غرب بیش از همیشه بالا برد و این بلوک وابسته به انرژی شرق را با بحران‌های بسیار جدی مواجه کرد.
به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود که بایدن با درک اهمیت مسئله کنونی غرب، از پرداختن به آنچه مورد نظر رقبای منطقه‌ای ایران است خودداری خواهد کرد. عربستان و برخی شیخ‌نشین‌های دیگر حوزه خلیج فارس، خواب تشکیل ناتوی عبری ـ عربی را می‌بینند و برای این کار، به حمایت واشنگتن چشم امید دوخته‌اند، اما مطمئناً بایدن در این سفر کاری نخواهد کرد که مسائل حساس برای ایران برجسته شود. این موضوع مخصوصاً از این جهت برای بایدن مهم است که به بازگشت به برجام و نیز بازگشت ایران به بازار انرژی جهانی نیاز دارد و به همین جهت، کاری که این منافع راهبردی را با خطر مواجه کند، انجام نخواهد داد.
در این میان، به نظر می‌رسد برای تهران فرصتی بی‌بدیل طلایی و تاریخی فراهم شده تا از آن هم برای افزایش روابط دیپلماتیک و در ذیل و ضمن آن گسترش افزایش تراز تجاری خود با مسکو و انقره استفاده کند و هم به مدد شرایط به وجودآمده و نگاه ویژه بایدن به انرژی، موانع احیای برجام را با تدبیر و مدیریت عالی، از سر راه بردارد.
