پیام عیدی؛ غیبت زنان و چالش آب

موضوع مهار آب در آینده به یکی از چالش‌های بزرگ در سپهر سیاسی منطقه میان افغانستان و کشورهای همسایه مبدل می‌شود و اگر از مجاری درست به آن رسیدگی نشود، احتمالاً تنش‌های منطقه‌ای را گسترش خواهد داد

مولوی هبت‌الله آخوندزاده به تازگی در پیامی به مناسبت فرا رسیدن عید فطر که از سوی کانال‌های رسمی نشر شد، به موضوعات مختلف و گسترده اشاره کرده است. محتوای این پیام از سوی تحلیلگران بسیاری تجزیه و تحلیل شده و به نکات متنوعی در این پیام انگشت گذاشته شده است. برخی از لحن آن به این برداشت رسیده‌اند که لحن مولوی آخوندزاده نسبت به گذشته نرمش داشته و شماری دیگر تاکید کرده‌اند که این پیام به حقوق بشر و ایجاد اشتغال کمتر پرداخته است. شماری از تحلیلگران نیز قسمت توصیه‌های ملا هبت‌الله را به مقام‌ها و نیروهای نظامی دال بر ایجاد شکاف‌های سیاسی در میان آن‌ها دانسته‌اند.

در این جا به بررسی کلی محتوای پیام ملا هبت‌الله آخوندزاده به گونه اجمالی پرداخته شده و دو موضوع غیبت زنان و چالش آبی با کشورهای همسایه برجسته می‌گردد؛ زیرا این دو موضوع هم در سپهر اجتماعی افغانستان و هم در چارچوب حکومت موقت طا-لبان اهمیت بسیار برجسته دارد، تا آنجا که در ارتباط با موضوع زنان، تاکنون حکومت موقت موفق به کسب مشروعیت بین‌المللی نشده و مسئله آب نیز نگرانی کشورهای همسایه را بارها برانگیخته است.

در پیام مولوی هبت‌الله آخوندزاده به تعهد طا-لبان به توافق دوحه اشاره شده، به ایجاد ارتباطات حسنه با کشورهای همسایه تاکید شده، بر تقوا و پرهیزکاری توصیه شده و از اختلافات گروه‌های مجاهدین سابق یاد شده است. در این پیام به مهار آب‌های کشور نیز اشاره رفته است.

اما در این پیام عیدی موضوع بسیار مهم آموزش، اشتغال و حقوق زنان غایب است و حتی یادی هم از زنان به عنوان نیم پیکر جامعه نشده است. غیبت زنان در پیام عیدی عالی‌ترین مقام حکومت موجوده حاکی از این واقعیت ساده است که خلاف اظهارات مقام‌های اجرایی و سخنگویان، موضوع ممنوعیت اشتغال و آموزش زنان و تحدید آن‌ها در حصار خانه نه یک تصمیم موقت که مسئله دایمی است. از پیام رهبر طا-لبان به سادگی می‌توان پی برد که انتظار برای بازگشایی مکاتب و دانشگاه و ایجاد زمینه اشتغال برای زنان بیهوده است و نباید توقع داشت که در چارچوب این حکومت زنان از خانه بیرون شوند.

موضوع مهم دیگر مسئله مهار آب‌های کشور است که به کشورهای همسایه سرازیر می‌شود. افغانستان از گذشته‌ها به این سو در موضوع آب با برخی همسایه‌ها و جدیداً نیز با همسایگان شمالی اختلاف پیدا کرده است. پرونده حقابه هیرمند، موضوعی است که در کمتر از سال اخیر به نکته کانونی نارضایتی ایران از کابل شده است.

آب‌های افغانستان همین اکنون به پاکستان، ایران، ازبیکستان و ترکمنستان سرازیر می‌شود، هرچند آب رود آمو با دو کشور ازبیکستان و ترکمنستان مشترک است.

در این پیام نوشته شده: «…امارت نیز توجه می کند که شرایط بهتر را در بخش های کشت و زراعت، مهار آب ها، ساخت فابریکه ها و پیشرفت صنعت برای شما فراهم کند….»

اشاره عالی‌ترین مقام حکومت موقت به این معنی می‌تواند باشد که در مهار آب جدی هستند و این مسئله زنگ خطر را برای کشورهایی که با افغانستان آب‌شریکی دارند، به صدا در می‌آورد؛ چنانچه پیش از این ازبیکستان، تاجیکستان و ترکمنستان نسبت به احداث کانال قوش‌تپه ابراز نگرانی کرده‌اند، پاکستان از مهار آب رود کنر و ایران از نرسیدن حقابه هیرمند.

بنا بر این، موضوع مهار آب در آینده به یکی از چالش‌های بزرگ در سپهر سیاسی منطقه میان افغانستان و کشورهای همسایه مبدل می‌شود و اگر از مجاری درست به آن رسیدگی نشود، احتمالاً تنش‌های منطقه‌ای را گسترش خواهد داد.

بدون شک افغانستان حق دارد آب‌هایی را که از این کشور سرچشمه می‌گیرد، مهار کند، ما اگر از زاویه دید همسایگان با توجه به بحران آب در سطح بین‌الملل نگریسته شود، این سیاست می‌توان تنش‌های منطقه‌ای را وارد فاز جدیدی می‌سازد.