گروه طالبان؛ یکی به نعل، یکی به میخ

شرایط سفت و سخت طالبان برای شروع مذاکرات با دولت افغانستان، همراه با عدم توانایی این گروه در تحقق تعهدات انجام شده با ایالات متحده، باعث عدم اعتماد به درخواست آن‌ها برای شرکت در تلاش‌های صلح پایدار شده است.

وقتی رییس جمهور اشرف غنی نخستین پیشنهاد آتش‌بس را در سال ۲۰۱۸ با گروه طالبان داد، بسیاری جنگجویان طالبان و مردم افغانستان نمی‌دانستند چی انتظاری داشته باشند. به نظر می‌رسد کم‌تر کسی می‌داند یا به یاد می‌آورد که زندگی در یک افغانستان صلح‌آمیز چگونه است؛ جاییکه در آن روزانه شاهد جنگ و خونریزی هستیم.
دورنمای آتش‌بس هر چند کوتاه، ولی بسیار هیجان‌انگیز بود. حتی قبل از شروع آتش‌بس، برخی سربازان حکومت افغانستان وسایل نقلیه خود را به داخل مناطق تحت کنترول طالبان بردند. در عین حال، شورشیان محتاطانه وارد شهرهای تحت کنترول دولت شدند و غیرنظامیان از آن‌ها با آغوش صمیمانه استقبال نمودند. نوجوانان، به شمول زنان برای گرفتن «سلفی» و مکالمه در مورد ختم جنگ به طالبان نزدیک شدند.
برای سه روز، تمام مردم افغانستان به امید آینده صلح‌آمیز، نان خود را با هم تقسیم کردند. اما درست بعد از ختم آتش‌بس تاریخی، طالبان حملات را علیه پوسته‌های حکومت در شمال و غرب این کشور راه‌اندازی کردند.
دومین آتش‌بس نیز در ماه می برای چند روزی برقرار شد، اما صلح پایدار برای مردم افغانستان به دست نیامد.
هفته گذشته، طالبان سومین آتش‌بس را به مناسبت عید قربان اعلان کردند. شروع آن با درشتی و خشونت همراه بود. انفجار موتر بمب در ولایت لوگر منجر به مرگ ۴۰ غیرنظامی شد.
آتش‌بس به روز یکشنبه پایان یافت و ۳۸ واقعه خشونت‌آمیز در سراسر ولایات گزارش شد. حدود ۶۰ غیرنظامی کشته شدند و تمام آن‌ها به طالبان منتسب است. این امر شامل ۱۸ ساعت درگیری از سوی داعش-شاخه خراسان نمی‌شود؛ حمله‌ای که در اثر آن دست‌کم ۲۹ تن جان خود را در ولایت ننگرهار از دست داد.
ایالات متحده که با طالبان در ۲۹ فبروری برای کاهش خشونت در افغانستان به توافق رسیده بود، کاملاً نسبت به این موارد خونسرد است، انگار هیچ اتفاقی نیفتاده. اما انکار این که این توافق ادامه می‌یابد، سخت است. در هر صورت، شورشیان شواهد و مدارک کافی ارائه داده‌اند مبنی بر این که آن‌ها تلاش‌های صلح را جدی نمی‌گیرند.
بعد از نشست‌های بی‌شمار، بحث و گفت‌وگو و سه مورد آتش‌بس، طالبان به خونریزی همچنان ادامه می‌دهند.
در آخرین گزارش، اداره بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان (سیگار) در مورد ناتوانی طالبان در پیروی از شرایط توافق‌نامه که شامل تعهد به قطع روابط با گروه‌های تروریستی خارجی – به ویژه القاعده می‌شود، توضیحات داد. مهم‌تر از همه، سیگار به نقل از سازمان ملل متحد گفت که روابط طالبان با القاعده همچنان «نزدیک» و بر اساس دوستی، تاریخ مبارزات مشترک، همدلی ایدئولوژیک و ازدواج است.
طالبان همچنان نتوانسته‌اند خشونت‌ها را کاهش دهند تا به تسهیل زمینۀ گفت‌وگو با حکومت افغانستان کمک کنند. هر چند توافق‌نامه، هیچ هدف مشخصی را برای کاهش خشونت تعیین نکرده، اما واضح است که تلاش‌های طالبان در این رابطه معتبر و قانع‌کننده نبوده است. سیگار به نقل از ماموریت حمایت قاطع تأکید کرده است که «سطح خشونت‌ طالبان فراتر از موارد تاریخی» در سه ماه گذشته بوده است. این گزارش همچنان نشان داده که در سه ماه گذشته تلفات افراد ملکی ۵۹ درصد افزایش یافته است.
وزارت دفاع امریکا نیز با ارائه گزارشی ارزیابی‌های مشابهی ارائه کرد.
این ارقام و گزارش‌ها باید به اندازه کافی دولت ترامپ را نسبت به آینده گفت‌وگوهای صلح در افغانستان بیدار کند. با این وجود، ایالات متحده به کاهش نیروهای خود از این کشور ادامه می‌دهد. در عین زمان، از حکومت افغانستان خواسته تا جنایت‌کاران طالبان را از زندان‌های این کشور آزاد کند تا بخشی دیگر توافق‌نامه دوحه تحقق یابد – توافق‌نامه‌ای که کابل امضا کننده آن نبود.
بنابراین، جای تعجب نیست که دولت افغانستان با نهایت احتیاط به میز مذاکره نزدیک شود. در حالی که آقای غنی تا حدود زیادی با آزاد کردن حدود ۴ هزار و ۶۰۰ زندانی طالبان، درخواست امریکا را رعایت کرد، ۴۰۰ نفر از خطرناک‌ترین جنایت‌کاران محکوم در زندان هستند. موضوع آزادی آن‌ها به لویه جرگه مشورتی صلح راجع شد که روز شنبه با آزادی آن‌ها نیز توافق شد. با این حال، اعضای جرگه در بیانیه خود شرایط خاصی را برای آزادی آن‌ها از قبیل آتش‌بس دایمی و تضمین‌های ملی و بین‌المللی قایل شدند تا این زندانیان به میدان‌های نبرد باز نگردند. آن‌ها افزودند که طالبان دیگر راه‌اندازی حملات زیر پرچم داعش را متوقف کنند.
طالبان قبلاً‌ اعلام دولت برای مشاوره با جرگه مشورتی را محکوم کرده و «ادامه» جنگ را اعلان نموده بودند، گرچه هر گز جنگ را توقف ندادند، حتی در جریان آتش‌بس.
شرایط سفت و سخت طالبان برای شروع مذاکرات با دولت افغانستان، همراه با عدم توانایی این گروه در تحقق تعهدات انجام شده با ایالات متحده، باعث عدم اعتماد به درخواست آن‌ها برای شرکت در تلاش‌های صلح پایدار شده است.
با این همه، مردم افغانستان خواهان صلح هستند و سه روز را سپری کرده و عید و آتش‌بس را جشن گرفتند و مشتاقانه منتظرند، حتی اگر نسبت به تمایل و توانایی طالبان در تعهد برای صلح پایدار عمیقاً‌ مشکوک‌اند.