گزارش سازمان ملل در مورد حقوق بشر در افغانستان: زنان و دختران از عرصه عمومی حذف شده‌اند
خبرگزاری دید: گزارشگر ویژه ملل متحد در امور وضعیت حقوق بشری افغانستان پس از ارزیابی این کشور می‌گوید که وضعیت حقوق بشری به حدی وخیم شده است که با بحران انسانی و مالی مطابقت دارد.
ریچارد بنت گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر افغانستان به تازگی گزارش خود را پیرامون اوضاع حقوق بشری به شورای حقوق بشر این سازمان ارایه کرده و می‌گوید که وخامت حقوق مدنی، سیاسی و فرهنگی که نقض فاحش حقوق همچنان انجام می‌شود، در درجه اول به دلیل اقدامات طا-لبان و عدم انجام تعهدات شان است و وضعیت چنان وخیم است که نشانه‌های قوی از سقوط این کشور به سمت اقتدارگرایی هویدا است.
گزارشگر ویژه نگرانی شدید خود را در مورد سیر قهقرایی خیره‌کننده در زمینه برخورداری زنان و دختران از حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از زمان به دست گرفتن قدرت توسط طا-لبان ابراز کرده است.
وی گفته است: در هیچ کشور دیگری زنان و دختران به این سرعت از تمام عرصه‌های زندگی عمومی محو نشده‌اند و در تمام جنبه‌های زندگی‌شان به این اندازه محروم نیستند.
با وجود این، زنان و دختران همچنان در خط مقدم تلاش‌ها برای حفظ حقوق شان و خواستار پاسخگویی هستند.
یکی از زنان به گزارشگر ویژه ملل متحد در کابل گفته است: «…ما سال‌ها درد و سختی را در طول جنگ تحمل کرده‌ایم، پسران و دختران خود را دفن کرده‌ایم، اما درد و ترسی که امروز برای خود و آینده دختران‌مان، در حالی که احساس می‌کنیم توسط جامعه بین‌المللی فراموش شده‌ایم، درد بسیار بدتری است».
بنت گفته است که طا-لبان ادعا می‌کنند از حقوق زنان تحت شریعت محافظت می‌شود، با این حال، اقداماتی که تاکنون انجام شده نگرانی‌هایی را در مورد این امر در عمل برای زنان و دختران به وجود آورده است. تعلیق قانون اساسی ۲۰۰۴ و بازنگری همه قوانین، وضعیت حقوقی زنان را زیر سوال می‌برد. انحلال دادگاه‌های تخصصی زنان و عدم تمایل طا-لبان به اجازه دادن به قضات زن بر دسترسی زنان به عدالت تأثیر منفی گذاشته است.
گزارشگر ویژه تاکید می‌کند که قوانین تبعیض‌آمیز علیه افراد یا گروه‌ها بر اساس هر نوع زمینه ممنوعه، از جمله جنسیت، در زمینه آموزش، ناقض ماده ۱۰ کنوانسیون منع هر نوع تبعیض علیه زنان CEDAW و ماده ۱۳ میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ICESCR است که مقامات فعلی طا-لبان به آن ملزم هستند.
در گزارش بنت آمده است که سازمان‌های مدافع حقوق کودک در افغانستان افزایش شدید ازدواج کودکان را به دلیل بدترشدن بحران اقتصادی و بشری و کم‌بود فرصت‌های آموزشی و مسلکی برای دختران گزارش کرده‌اند.
وی افزوده است: «دختران به عنوان یک اقدام امنیتی برای خانواده‌ها مجبور به ازدواج با طا-لبان می‌شوند».
گزارشگر ویژه به شدت نگران سطوح بالای خشونت علیه زنان و دختران، از جمله خشونت خانگی، فروپاشی میکانیزم‌های قربانیان برای حمایت، پشتیبانی و پاسخگویی و استفاده از سیستم قضایی غیررسمی برای رسیدگی به چنین موارد است.
ریچارد بنت می‌گوید: «سیاست محرم کمک برای بازماندگان خشونت مبتنی بر جنسیت را دشوارتر می‌کند.»
یک زن به گزارشگر ویژه گفته است: «خشونت علیه زنان در افغانستان همیشه وجود داشته است، با این حال، قبل از این‌که جایی برای رفتن داشته باشیم: کمیسیون مستقل حقوق بشر، دادگاه‌های ویژه، پناه‌گاه‌ها را داشتیم و اکنون همه این‌ها ناپدید شده است. ما تنها مانده‌ایم تا برای عدالت و امنیت بجنگیم».
بنت بیان داشته است که زنان از سیستم قضایی عملاً حذف شده‌اند. در گذشته، از میان ۱ هزار و ۹۵۱ قاضی، ۲۶۵ قاضی زن بودند، دادستان‌های زن در ۳۲ ولایت از ۳۴ ولایت کار می‌کردند و یک پنجم وکلای مدافع زن بودند.
میراث‌های فرهنگی
از ۱۵ اگست ۲۰۲۱ به این طرف، آسیب عمدی به میراث فرهنگی گزارش شده است که دسترسی افغان‌ها به میراث فرهنگی را تحت تأثیر قرار داده و تنوع فرهنگی، انسجام اجتماعی و اقتصاد خلاق کشور رو به زوال نهاده است. از جمله این حوادث می‌توان به تخریب جزئی دیوار قلعه بالاحصار، حفاری و ساخت و سازهای غیرقانونی در اماکن فرهنگی مانند شهر غلغله، بازار لشکری و محوطه‌های باستانی زرگرتپه اشاره کرد.
نقض حقوق بشر در ارتباط به درگیری‌های مسلحانه
گزارشگر ویژه ملل متحد گفته است که درگیری بین نیروهای امنیتی طا-لبان و جبهه مقاومت ملی (NRF) همچنان منجر به رنج قابل توجه و نقض قوانین بین‌المللی بشردوستانه و حقوق بشر به‌ویژه در ولایت پنجشیر و ولسوالی اندراب ولایت بغلان می‌شود.
وی گفته است: گزارش‌هایی از دستگیری‌های خودسرانه، قتل‌های فراقانونی و شکنجه غیرنظامیان در این مناطق دریافت کرده است که برخی از آن‌ها مجازات دسته‌جمعی است. برخی از غیرنظامیان تا حد مرگ شکنجه شده‌اند، در حالی که برخی دیگر اعدام شده‌اند یا در مکان‌های نامعلومی به صورت مخفیانه نگهداری می‌شوند.
بنت بیان داشته است که اعضای طا-لبان مرتباً خانه به خانه در مناطق مسکونی تفتیش و تلاشی می‌کنند که اغلب با سوء‌استفاده و خشونت همراه است، محله‌ها از جمله در کابل و شهرهای شمالی هدف قرار داده می‌شود و ساکنان به دلیل اتهام به ارتباط با جبهه مقاومت NRF مجازات می‌شوند.
وی همچنین گفته است که گزارش‌هایی مبنی بر خشونت علیه غیرنظامیان در ولسوالی بلخاب ولایت سرپل در جریان درگیری میان نیروهای طا-لبان و مردان مسلح وفادار به مولوی مهدی، یکی از فرماندهان هزاره‌تبار طا-لبان دریافت کرده است.
در گزارش آمده است: «این درگیری‌ها باعث تلفات غیرنظامیان و تخریب املاک و مشاغل خصوصی شد. برخی گزارش‌ها ۱۲ اعدام غیرنظامی را تایید کرده‌اند که ۱۰ مورد توسط نیروهای [طا۰لبان] و دو مورد توسط نیروهای وفادار به مولوی مهدی انجام شده است. گزارش‌های دیگر تعداد بسیار بالاتری از کشته شدن غیرنظامیان و همچنین کشتار جنگجویان در هنگام جنگ را مستند کرده‌اند.»
بنت خاطرنشان کرده است: «پیشنهادهای قوی وجود دارد که انگیزه قتل از سوی طا-لبان، تعصب قومی بوده است.»
ملل متحد تأکید کرده است که فعالیت‌ها و حملات روزافزون داعش که عمدتاً به هدف قرار دادن غیرنظامیان، جامعه مذهبی شیعه ادامه می‌دهد، همچنان عامل نگرانی جدی است.
قتل‌های تلافی‌جویانه
ملل متحد گفته است که طا-لبان عفو عمومی برای نیروهای دفاعی و امنیتی ملی افغانستان (ANDSF) و سایر مقامات اعلام کردند، این می تواند گام مهمی به سوی آشتی ملی باشد، اما اشکالات جدی در اجرای آن وجود دارد.
گزارشگر ویژه از قتل‌های غیرقانونی و تلافی‌جویانه و ناپدید شدن اجباری نیروهای دفاعی امنیتی افغانستان و مقامات توسط طا-لبان ابراز نگرانی کرده است.
ملل متحد در ادامه نگرانی جدی خود را نسبت به وضعیت اقلیت‌ها از اگست ۲۰۲۱ به این طرف ابراز کرده است.
در گزارش بنت آمده است: «عبادتگاه‌ها، مراکز آموزشی و صحی آن‌ها [اقلیت‌های مذهبی] به طور سیستماتیک مورد حمله قرار گرفته و اعضای آن‌ها خودسرانه دستگیر، شکنجه، اعدام، اخراج، به حاشیه رانده شده و در برخی موارد مجبور شده‌اند از کشور فرار کنند.»
ملل متحد در این گزارش گفته است که هزاره‌ها که اکثراً شیعه‌اند، از نظر تاریخی یکی از شدیدترین گروه‌های تحت آزار و اذیت در افغانستان هستند. اعضای آن‌ها در معرض انواع مختلف از تبعیض قرار می‌گیرند که بر طیف گسترده‌ای از حقوق بشر از جمله حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تأثیر منفی می‌گذارد.
بنت در این گزارش بیان داشته است: «حکومت فعلی فاقد تنوع مذهبی و قومی است. به جز چند پست ارشد که به قوم هزاره اعطا شده، که ماهیت نمادین دارد، اقلیت‌های مذهبی و قومی در فرآیند اداری و تصمیم‌گیری غایب هستند».
گفتنی است که این بخشی از نکته‌های گزارش ریچارد بنت گزارشگر ویژه ملل متحد در امور وضعیت حقوق بشری در افغانستان است.
