ﺭﻭﺵ ﺣﺬﻑ و ﻫﻀﻢ ﺩﺭ ﺑﺎﺯی ﺳﻴﺎسی

ﻋﻠﺖ ﻋﻤﺪﻩای ﻛﻪ ﻧﻆﺎم‌های ﺳﻴﺎسی و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﺭ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺳﻴﺮ ﺗﻜﺎملی ﺭا ﻧﭙﻴﻤﻮﺩﻩ و ﺑﺎ ﺭﻭی ﻛﺎﺭ آﻣﺪﻥ ﻫﺮ ﻧﻆﺎﻡ ﺟﺪﻳﺪ اﺯ ﻧﻘﻂﻪ ﺻﻔﺮ ﺁﻏﺎﺯ می‌گرﺩﺩ، ﻋﺪﻡ ﻓﺮاﮔﻴﺮی و ﺿﻌﻒ ﺑﻨﻴﺎﺩﻫﺎی ﺳﻴﺎسی و اﺟﺘﻤﺎعی آﻥ اﺳﺖ.

ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻡ
ﺩﺭ ﺑﺨﺶ اﻭﻝ ﺑﺤﺚ ﺑﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺗﻴﻮﺭی ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﻋﻠﻮﻡ ﺳﻴﺎسی ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ اﺛﺒﺎﺕ اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺑﻮﺩﻡ ﻛﻪ ﺭﻭﺵ ﺣﺬﻑ و ﻫﻀﻢ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺑﺮای اﻳﺠﺎﺩ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺳﻴﺎسی ﺑﻪ ﻛﺎﺭ میﺮﻭﺩ.
اﻣﺎ ﺑﺤﺚ ﺩﺭ ﻧﺤﻮﻩ اﺟﺮای آﻥ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ مبتنی ﺑﺮ ﺧﺮﺩ ﺳﻴﺎسی و ﺷﺮاﻳﻄ وﺣﻔﻆ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺕ ﺷﻜﺎف‌های اﺟﺘﻤﺎعی ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺳﻴﺎسی ﻣﻮﺭﺩ ﻗﺒﻮﻝ می‌اﻧﺠﺎﻣﺪ و اﮔﺮ ﻓﺎﻗﺪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﻮﻕ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺷﻜﺎف‌های اﺟﺘﻤﺎعی و ﺑﺤﺮاﻥ ﺳﻴﺎسی می‌اﻧﺠﺎﻣﺪ.
ﺩﺭ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻧﺤﻮﻩ اﺟﺮای ﻫﺮ ﺗﻴﻮﺭی ﺑﻪ ﺑﺤﺮاﻥ اﺟﺘﻤﺎعی اﻧﺠﺎﻣﻴﺪﻩ اﺳﺖ.
ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺎﺭﻛﺴﻴﺰﻡ ﺩﺭ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺎﺗﻼق ﺷﻜﺎف‌های ﻗﻮمی ﻏﺮﻕ و اﺯ آﻥ ﻓﻘﻄ «ﺑﺮﻭﺕ»( البته در شاخه خلق) ﺑﻪ ﻋﻨﻮاﻥ ﻧﻤﺎﺩ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ(کمونیزم) ﺑﺎقی ﻣﺎﻧﺪ و اﺯ ﺟﻬﺎﺩ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ اﻳﺪﻳﻮﻟﻮﮊی ﻧﺠﺎﺕﺑﺨﺶ اﺳﻼمی آﻥ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼﻝ ﺳﻴﺎسی و ﻧﺠﺎﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ ملی اﺯ ﭼﻨﺒﺮﻩ ﺷﻮﺭﻭی ﺳﺎﺑﻖ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ. ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﻧﻆﺎﻡ‌ﺳﺎﺯی ﺑﻪ ﺷﮕﺎف‌های اﺟﺘﻤﺎعی و ﺟﻨﮓﻫﺎی تنظیمی منتهی ﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﺮ اﺯ ﺯﺭ اﻧﺪﻭﺯی ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺟﻬﺎﺩ و ﺷﺮﻛت‌های ﺗﺠﺎﺭتیﺷﺎﻥ وﻓﺮﻫﻨﮓ اﻧﺘﺤﺎﺭ ﺩﺭآﻭﺭﺩ.
ﻟﺬا ﺭﻭﺵ ﺣﺬﻑ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎی ﭘﺲ اﺯ ﺟﻨﮓ، ﻃﺒﻖ ﺗﻴﻮﺭی ﺳﺎﺧﺘﺎﺭی «ﺩﻳﻮﻳﺪ اﺳﺘﻮﻥ» ﭼﮕﻮنگی ﻫﻀﻢ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎی ﻗﺪﺭﺕ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻧﻆﺎﻡ ﺳﻴﺎسی ﺑﻪ ﻫﺪﻑ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺎﻫﻴﺖ، آﺩاﺏ، ﻓﺮﻫﻨﮓ و اﺧﻼﻕ ﺳﻴﺎسی-اﺟﺘﻤﺎعی ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﻗﺪﺭﺕ میﺒﺎﺷﺪ و اﮔﺮ ﻛﺴﺎنی ﺑﻌﺪ اﺯ ﺷﺎﻧﺰﺩﻩ ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﻧﻆﺎﻡ ﺳﻴﺎسی ﻫﺬﻡ( حل شدن ) و اهلی ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺷﮕﺎف‌های ﻗﻮمی ﺑﻪ ﻣﻨﻆﻮﺭ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺗﺠﺎﺭﺕ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺑﺎﺷﻨﺪ، اﺯ ﺩﻳﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺳﻴﺎسی ﻋﻠﺖ اصلی آﻥ ﺑﻪ ﺿﻌﻒ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺭﻳﻴﺲ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺳﻴﺎسی و ﺣﺎﻣﻴﺎﻥ ﺧﺎﺭجی آﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮمی‌گرﺩﺩ.
ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮﺯی اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﻮﺳﺲ ﻧﻆﺎﻡ ﺳﻴﺎسی ﻣﺪﺭﻥ ﻣﺤﺴﻮﺏ میﺸﻮﺩ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﻤﺎﺩی اﺯ ﺗﻴﻮﺭی ﻫﻀﻢ ﺭا ﺩﺭ ﻧﻆﺎﻡ ﺳﻴﺎسی ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬاﺭﺩ، اﻣﺎ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ آﻧﻜﻪ ﻧﻆﺎﻡ ﺳﻴﺎسی ﺷﺎﻥ اﺯ ﺑﻨﻴﺎﺩﻫﺎی ﻣﺤﻜﻢ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩاﺭ ﻧﺒﻮﺩ، ﺗﻤﺎﻡ ﺩﺳﺘﺎﻭﺭﺩﻫﺎی آﻥ ﺑﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺮﻳﻜﺎﻥ ﻗﺪﺭﺗﺶ و ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ یک ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺳﻴﺎسی به ﻮﺳﻴﻠﻪ ﺟﻨﺎﺏ ﺳﭙﻨﺘﺎ و ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻣﻂﺎﻟﻌﺎتی آﻥ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ.
«ﺩﻳﻮﻳﺪ اﺳﺘﻮﻥ» ﺑﻪ اﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮاﻥ ﭘﺪﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﮔﺮایی ﺩﺭ ﻋﻠﻮﻡ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻂﺮﺡ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاﺭﻩ ﺗﺎﻛﻴﺪ میﻜﺮﺩ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻡ اﻣﻜﺎﻧﺎﺕ و ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﻧﻆﺎﻡ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺗﻘﻮﻳﺖ و ﺭﺷﺪ ﻛﺴﺎنی ﻗﺮاﺭ ﮔﻴﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺟﺎﻥﻓﺸﺎنی ﺭا ﺩﺭ ﺩﻓﺎﻉ اﺯ ﻛﻴﺎﻥ ﻛﺸﻮﺭ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ.
ﻟﺬا ﺗﻴﻮﺭی ﺣﺬﻑ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺘﻜﺜﺮی ﻣﺜﻞ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺮﺩ ﺳﻴﺎسی ﻫﻤﺮاﻩ ﻧﺒﺎﺷﺪ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﻭﺭﻩ اﻣﻴﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺧﺎﻥ اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ یک ﻧﻆﺎﻡ ﺳﻴﺎسی ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻮﻓﻖ ﻫﻢ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ، اﻣﺎ ﺑﺎ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﭼﺎﻟﺶ ﺷﻜﺎف‌های ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎﻝ و ﻧﻴﻤﻪﻓﻌﺎﻝ آﻥ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺑﻪ ﺷﻜﺎﻑ ﻓﻌﺎﻝ ﻣﺒﺪﻝ ﺷﺪﻩ و ﺑﻨﺎﻫﺎی ﻇﺎﻫﺮی ﻧﻆﺎﻡ ﺭا ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ اﺯ ﻫﻢ ﭘﺎﺷﺎﻧﺪﻩ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭا ﺑﺴﻮی ﻧﻆﺎﻡ ملوک‌اﻟﻂﻮایفی ﺳﻮﻕ میﺪﻫﺪ.
ﻋﻠﺖ ﻋﻤﺪﻩای ﻛﻪ ﻧﻆﺎم‌های ﺳﻴﺎسی و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﺭ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺳﻴﺮ ﺗﻜﺎملی ﺭا ﻧﭙﻴﻤﻮﺩﻩ و ﺑﺎ ﺭﻭی ﻛﺎﺭ آﻣﺪﻥ ﻫﺮ ﻧﻆﺎﻡ ﺟﺪﻳﺪ اﺯ ﻧﻘﻂﻪ ﺻﻔﺮ ﺁﻏﺎﺯ می‌گرﺩﺩ، ﻋﺪﻡ ﻓﺮاﮔﻴﺮی و ﺿﻌﻒ ﺑﻨﻴﺎﺩﻫﺎی ﺳﻴﺎسی و اﺟﺘﻤﺎعی آﻥ اﺳﺖ.
ﺑﻨﺪﻩ ﺧﺎﻃﺮﻩای ﺭا ﺑﻪ ﻳﺎﺩ ﺩاﺭﻡ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ دلیل ﺑﺮ اﻳﻦ اﺩﻋﺎﺳﺖ: منشی ﺷﻮﺭای ﺭﻫﺒﺮاﻥ ﺟﻬﺎﺩی ﺑﻮﺩﻡ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ اﻋﻀﺎ ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﺭﻳﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺑﺤﺚ ﺑﻪ ﺩﺭاﺯا ﻛﺸﻴﺪ، ﺟﻨﺎﺏ اﺳﺘﺎﺩ خلیلی ﻣﻌﺎﻭﻥ ﺭﻳﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺧﻂﺎﺏ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﮔﻔﺖ: ﻓﻌﻼ یک ﻛﻠﻮﺥ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺗﻴﺮ ﺷﻮﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﻌﺪا ﺭاﻩ ﺣﻞ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ. ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮﺯی ﺑﻪ ﻋﻨﻮاﻥ ﺭﻳﻴﺲ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ اﻇﻬﺎﺭ ﻧﺎﺭاحتی ﻛﺮﺩ و ﮔﻔﺖ : ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻠﻮﺥ ﻣﺎﻧﺪﻥﻫﺎ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻛﺸﻮﺭ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﻣﺤﻜﻢ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﻨﺪ.
ﺩﺭ ﻣﺎه‌های اﻭﻝ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻭﺣﺪﺕ ملی ﻛﻪ ﺑﻨﺪﻩ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪ ﻋﻨﻮاﻥ ﺭﻳﻴﺲ ﭘﺎلیسی و ﻣﻮﺭﺥ ﺭﻳﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺩﺭ اﺭﮒ اﻳﻔﺎی ﻭﻇﻴﻔﻪ می‌کر‌ﺩﻡ ﺭﻭﺯی ﺭﻳﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺩﺭ ﻣﺴﺠﺪ اﺭﮒ ﺑﺮاﻳﻢ ﻫﺪاﻳﺖ ﺩاﺩ ﻛﻪ یک ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺟﺎﻣﻊ اﺯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭼﻬﺎﺭ ﻣﺎﻫﻪ ﻣﻦ آﻣﺎﺩﻩ ﻛﻦ! ﺑﻨﺪﻩ ﺑﺎ ﺩﻳﺪ ﺁﺳﻴﺐﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ، ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﺷﺨﺼﻴﺖ اﻳﺸﺎﻥ ﺭا اﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ و ﺑﺮﺭسی ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﻳﺎﺩﺁﻭﺭ ﺷﺪﻡ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ اﻛﺎﺩمیک و ﺗﺴﻠﻄ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ سنتی ﻛﺸﻮﺭ و ﺟﻬﺎﻥ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺩاﺷﺘﻦ اﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ اﺭﮔﺎنیک ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺳﺎﺯﻣﺎن‌های ﺟﻬﺎنی و اﻋﺘﻤﺎﺩ آن‌ها ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮاﻥ اﻳﻠﻴﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻝ، ﻣﻴﺰاﻥ اﻣﻴﺪﻭاﺭی ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺳﻴﺎسی و ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﮕﺎﻥ علمی ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﺠﺎﺩ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺳﻴﺎسی ﻣﺤﻜﻢ و ملی اﻓﺰاﻳﺶ ﺩاﺩﻩ و اﻳﻦ اﻣﺮ می‌تواﻧﺪ ﺑﺮای اﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺭا ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﻳﺪاﺭ ﻗﺮاﺭ ﺩﻫﺪ.
داکتر دانش بختیاری
اﺩاﻣﻪ ﺩاﺭﺩ…