سازمان ملی مهاجرت ایران، فرصت‌ها و چالش‌ها
نویسنده: حفیظ‌الله رجبی
خبرگزاری دید: ریشه اصلی فرار مردم از افغانستان در سیاست‌های استعماری امریکا و غرب در افغانستان و منطقه نهفته است: برای گوشزد این کوتاهی بزرگ امریکا و غرب در حق مردم افغانستان به خود این کشورها و نیز مردم دنیا به تریبون‌های مهم بین المللی نیاز است. به عبارت ساده‌تر سازمان ملی مهاجرت ایران باید در عرصه حق‌خواهی در مورد مهاجرین افغانستانی در ایران به تریبون‌های مهم بین المللی دسترسی داشته باشد.
وزیر داخله جمهوری اسلامی ایران روز گذشته (دوم میزان) رئیس تازه مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی در این وزارت را معرفی و وی را مامور تشکیل سازمان ملی مهاجرت ایران نمود.
سازمان ملی مهاجرت ایران وظیفه دارد اتباع خارجی در این کشور را سازماندهی و برای ترد اتباع غیر مجاز اقدامات لازم را روی دست گیرد.
این درحالی‌ست که مجلس شورای اسلامی ایران نیز پیش از این خواستار شناسایی و ساماندهی اتباع خارجی در قالب یک سازمان‌ملی شده بود.
به هر صورت تشکیل سازمان‌ملی‌مهاجرت در ایران اتفاقی‌ست که خیلی زودتر باید می‌افتاد تا سیاست‌های مهاجرتی ایران را به صورت شفاف و دقیق بیان و تطبیق می نمود.
برای ساماندهی اتباع خارجی در ایران به طور کل و مهاجرین افغانستانی به طور خاص سازمان‌ملی‌مهاجرت با یک پدیده چند بعدی روبروست و خشکاندن تمام عوامل شکل‌گیری این بحران نیازمند کار دقیق در دو بخش داخلی و خارجی است.
در بخش خارجی سازمان ملی مهاجرت ایران با هماهنگی وزارت خارجه این کشور می‌بایست مساله مهاجرین افغانستانی غیرمجاز در ایران را با مقامات افغانستان که اکنون طالبان می‌باشند مطرح نموده و آنها را نسبت به وظیفه اصلی‌شان در تامین امنیت شهروندان افغانستان آگاه سازد: پر روشن است که دلیل اصلی جاری شدن سیل عظیم مهاجرین افغاستانی به ایران مشکلات امنیتی، اجتماعی و از همه مهم‌تر اقتصادی پس از تسلط دوباره طالبان بر افغانستان می‌باشد.
همین طور سازمان ملی مهاجرت ایران می بایست در تماس با سازمان‌های بین‌المللی مهاجرت، سازمان ملل و دیگر نهادهای بین المللی فعال در زمینه مهاجرت از آنها بخواهد در سازماندهی مهاجرین افغانستانی در ایران همکاری کنند و تمام بار را بر دوش ایران نیندازند.
این اقدام از این جهت مهم است که ریشه اصلی فرار مردم از افغانستان در سیاست‌های استعماری امریکا و غرب در افغانستان و منطقه نهفته است: برای گوشزد این کوتاهی بزرگ امریکا و غرب در حق مردم افغانستان به خود این کشورها و نیز مردم دنیا به تریبون‌های مهم بین‌المللی نیاز است. به عبارت ساده‌تر سازمان ملی مهاجرت ایران باید در عرصه حق‌خواهی در مورد مهاجرین افغانستانی در ایران به تریبون‌های مهم بین المللی دسترسی داشته باشد.
در بخش داخلی نیز سازمان ملی مهاجرت ایران می بایست در همکاری با دیگر سازمان‌های مربوطه آمار دقیقی از مهاجرین افغانستانی چه دارای مدرک و چه فاقد مدرک به دست آورد. این آمار سبب می‌شود سازمان ملی مهاجرت در بودجه بندی برای تطبیق برنامه‌های خود بهتر و موثر تر عمل کند.
به عنوان اقدام دوم در بخش داخلی سازمان ملی مهاجرت ایران می باید در همکاری با دیگر نهادهای مربوطه قوانین همه شمول‌تری در ارتباط با ساماندهی مهاجرین افغانستانی در این کشور روی دست گیرد و در اجرای آنها مصمم‌تر و به دور از احساس رفتار کند.
به طور مثال استخدام اتباع خارجی غیر مجاز باید ممنوع شده با متخلفین به شدت برخورد شود. از سویی هم سیستم جذب نیروی کار و پرداخت دستمزد باید اصلاح شود: جذب نیروی کار به ویژه نیروی کار ساختمانی از میدان‌های محل تجمع مهاجرین غیرمجاز به صورت مستقیم و پرداخت نقدی در پایان روز بر مشکلات جامعه میزبان افزوده است.
از سویی هم ایران باید برای بهبود وضعیت مردمش در ولایات هم مرز با افغانستان اقدامات لازم را روی دست گیرد: به طور مثال در ولایت سیستان و بلوچستان ایران فقر اقتصادی به اندازه ای است که بازار مرکزی زاهدان به اندازه یکی از بازارهای کوچک در تهران نیست. قاچاق انسان و به ویژه قاچاق افغانستانی‌ها به ایران در زاهدان یک شغل مخوف پر درآمد انگاشته می شود.
به هر صورت سازمان ملی مهاجرت ایران برای موفقیت در ساماندهی و اخراج مهاجرین افغانستانی کار دشواری در پیشرو دارد چون زمانی تشکیل می شود که مساله مهاجرین خارجی در ایران به مرز انفجار رسیده است. با این وجود این سازمان برای تطبیق بهتر اجرايیات خود باید از کانال ارگان‌ها و سازمان‌های مجری قانون عمل کند و از تذکرات مستقیم به شهروندان ایرانی در ارتباط با مهاجرین افغانستانی پرهیز نماید: وقتی بنگاه‌ها حین عقد قرارداد خانه مدرک معتبر مطالبه کنند و ارتباط نزدیک با پلیس داشته باشند، وقتی کارفرمایان قبل از جذب نیروی کار خارجی از نهادهای مربوطه استعلام بگیرند و زمانیکه همه برنامه‌ها قانونی باشد مساله مهاجرین افغانستانی در ایران نیز به صورت خودکار حل می شود.
تلخ است اگر بگوییم بسیاری از مشکلات در زمینه مهاجرین افغانستانی از سوی مفسدین و قانون شکننان ایرانی به وجود آمده است.
همین طور ساماندهی مهاجرین افغانستانی در ایران نیازمند اصلاحات در برخی واژه هاست: وقتی از واژه برادر استفاده شود مساله احساسی و مسئولیت آفرین می‌شود همان‌طور که استفاده از کلمات شفاف توقعات را کم‌تر می کند.
از طرفی خود مقامات عالی رتبه ایران نیز نسبت به مهاجرین افغانستانی در ایران باید به یک دیدگاه واحد برسند: یکی برادر بخواند و دیگری تبعه خارجی خیلی خوشایند نیست.
