۲۱ عقرب؛ سالروز امضای معاهده ننگین دیورند

خبرگزاری دید: از امیر عبدالرحمن خان، پادشاه هوشیار اما سفاک، میراث‌هایی برای افغانستان برجای مانده است. یکی از میراث‌های او؛ معاهده‌ ننگین دیورند می‌باشد که از زمان انعقاد تا کنون، تأثیرات بسیار مخربی بر اوضاع افغانستان داشته است.

امیر عبدالرحمن معاهده‌ دیورند را در سال ۱۸۹۳ میلادی با سر مارتیمر دیورند، وزیر خارجه بریتانیوی هند امضاء کرد. معاهده‌ دیورند در واقع مکمل و متمم معاهده‌ی ننگین گندمک می‌باشد که در سال ۱۸۷۹ میلادی آن را امیر محمدیعقوب خان با انگلیس امضاء کرد.

هم معاهده‌ گندمگ و هم معاهده‌ دیورند، کاملاًبه ضرر افغانستان بوده و بخش‌هایی از خاک افغانستان را از پیکره‌ آن جدا کرد. با امضای معاهده‌ دیورند، افغانستان مناطق بسیار مهمی مثل کرم، باجور، وزیرستان، دره‌ خیبر، چترال و غیره را رسماً از دست داد.

اصل مسئله این است که امیر عبدالرحمن خان با امضاء این معاهده، افغانستان را قربانی منافع و تخت و تاج شخصی خویش کرد. امیر نامبرده برای این‌که پادشاهی مطلقه‌ی او تداوم یابد، این معاهده را تأیید کرد.

وی به این باور بود که اگر معاهده‌ مذکور را امضاء نکند، انگلیس به افغانستان لشکرکشی خواهد کرد و مردم افغانستان در برابر سپاه متجاوز انگلیس دست به قیام ملی خواهند زد و بر اثر این لشکرکشی و قیام مردم، حکومت او سرنگون خواهد شد.

بنابر اسناد معتبر تاریخی، امیر عبدالرحمن خان، فردی مستبد و خودرأی بوده و تصمیم‌های کلان و ملی را به طور فردی اتخاذ می‌کرده است. او از کسی در امر امضاء معاهده‌ دیورند، مشوره‌ای نگرفته بود.

میر غلام محمد غبار، مورخ شهیر و صدیق افغانستان در اثر تاریخی‌اش «افغانستان در مسیر تاریخ» چنین می‌نویسد: امیر عبدالرحمان خان یا آن همه هوش و قوتی که داشت، معاهده‌ی دیورند را امضاء نمود، معاهده‌ای که می‌توان آن را در بین معاهدات دول «معاهده ملا نصرالدین» نام نهاد، زیرا دولت انگلیس علاقه‌های مسلم و عملاً داخل افغانستان را ملکیت افغانستان شناخته بود، در حالی که امیر آن خاک‌های افغانستان را که در زیر تسلط انگلیس نرفته بودند، با تقریباً سه میلیون نفوس آن مال و ملک دشمن شناخت.

گفتنی است که پس از عبدالرحمن خان، حاکمان افغانستان اکثراً مخالف به رسمیت شناختن مرز دیورند بودند. از دیرباز مردم در دو طرف مرز آزادانه می‌توانستند به آن طرف مرز بروند، اما اکنون با امضای قراردادهایی که در زمان حامد کرزی و اشرف غنی با پاکستان امضا شد، پاکستان برای کنترل عبور و مرور در این مرز سیم خاردار کشیده و افراد فقط می‌توانند با داشتن ویزا از مرز عبور کنند.