مراسم نوروز در افغانستان؛ آداب و رسوم محلی
خبرگزاری دید: نقش و تأثیر نوروز بر همبستگی اجتماعی، علیرغم چالش‌ها، نوروز همچنان به عنوان یک نماد قدرتمند فرهنگی و اجتماعی در افغانستان باقی مانده است.
نوروز در افغانستان یکی از مهم ترین و پررنگ ترین جشن های ملی و فرهنگی است که با آداب و رسوم خاصی همراه است. این جشن به عنوان آغاز سال نو در تقویم خورشیدی (شمسی) در اول فروردین (۲۱ مارس) برگزار می شود و در مناطق مختلف افغانستان با تفاوت های محلی جشن گرفته می شود. در ادامه به برخی از آداب و رسوم محلی نوروز در افغانستان اشاره میکنیم:
میلۀ گل سرخ (جشن گل سرخ):
- در شهر مزارشریف، مراسم خاصی به نام “میلۀ گل سرخ” یا “جشن گل سرخ” برگزار می شود. این مراسم در روضه شریف سخی جان یا همان حرم حضرت علی (ک) انجام می گیرد و هزاران نفر از سراسر افغانستان برای شرکت در این مراسم به مزارشریف سفر می کنند.
- در این مراسم، پرچمی به نام “جهنده” برافراشته می شود و مردم به رقص، موسیقی و شادی می پردازند. واین مراسم معمولاً ۴۰ روز طول می کشد. ۲. سفره هفت میوه:
در افغانستان، به جای سفره هفت سین، سفره هفت میوه (هفت میوه) پهن میشود. این سفره شامل هفت نوع میوه خشک شده مانند کشمش، سنجد، زردآلو، گردو / چهارمغز، پسته، و بادام است. - این میوه ها معمولاً در آب تر شده و به عنوان یک نوشیدنی شیرین و مقوی در نوروز مصرف می شوند. ۳. سمنک (سمنو):
پختن سمنک (سمنو) یکی از رسوم مهم نوروز در افغانستان است. زنان معمولاً در شب قبل از نوروز دور هم جمع می شوند و سمنک می پزند. این فرآیند همراه با خواندن ترانه های محلی و شادی است. - سمنک نماد برکت و فراوانی است و در سفره نوروزی جایگاه ویژه ای دارد.
بازی های محلی و ورزش ها:
در روز نوروز، مسابقات و بازی های محلی مانند بزکشی، کشتی و تخم مرغ بازی برگزار می شود. بزکشی یکی از معروفترین ورزش های سنتی افغانستان است که در آن سوارکاران برای به دست آوردن لاشه بز با یکدیگر رقابت می کنند.
تخم مرغ بازی نیز یکی از بازی های محبوب در نوروز است که در آن افراد با تخم مرغ های رنگ شده به رقابت می پردازند.
دید و بازدید:
- مانند دیگر کشورهایی که نوروز را جشن می گیرند، مردم افغانستان نیز در روزهای نوروز به دیدار خانواده، دوستان و آشنایان می روند. این دید و بازدیدها همراه با پذیرایی و شادی است.
پوشیدن لباس نو:
مردم افغانستان در نوروز لباس نو می پوشند و این کار نماد تجدید و تازه شدن است. کودکان و بزرگ سالان هر دو در این روز لباس های رنگارنگ و زیبا می پوشند.
مراسم سیزده به در:
- در سیزدهمین روز نوروز، مردم افغانستان به طبیعت می روند و این روز را در فضای باز می گذرانند. این مراسم به نام “سیزده به در” شناخته می شود و نماد پایان جشنهای نوروزی است. ۸. آتش بازی و موسیقی:
در برخی مناطق افغانستان، آتش بازی و روشن کردن آتش در شب نوروز مرسوم است. همچنین موسیقی و رقص های محلی بخشی از جشن های نوروزی هستند.
نوروز و تأثیر آن بر همبستگی اجتماعی در افغانستان؟
نقش و تأثیر نوروز بر همبستگی اجتماعی، علیرغم چالش‌ها، نوروز همچنان به عنوان یک نماد قدرتمند فرهنگی و اجتماعی در افغانستان باقی مانده است. این جشن می‌تواند در آینده نیز به تقویت همبستگی اجتماعی و وحدت ملی کمک کند، به شرطی که: محدودیت‌ها کاهش یابداگر حکومت طالبان یا هر دولت آینده، محدودیت‌ها بر برگزاری نوروز را کاهش دهد، این جشن می‌تواند دوباره به عنوان یک رویداد ملی و فراگیر احیا شود.مشارکت عمومی افزایش یابد تشویق مردم به مشارکت در مراسم نوروزی و برگزاری جشنهای عمومی می‌تواند به تقویت همبستگی اجتماعی کمک کند.
نوروز به عنوان نماد صلح ترویج شود، نوروز می‌تواند به عنوان نماد صلح و وحدت، در راستای کاهش تنش‌های قومی و مذهبی در افغانستان استفاده شود.
اقتصاد نوروز؛ تأثیر این مراسم بر کسب‌وکارهای به ویژه محلی؟
نوروز به عنوان یکی از مهمترین جشنهای فرهنگی و ملی در کشورهایی مانند ایران، افغانستان، تاجیکستان، و دیگر مناطق فارسی زبان، تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد، به ویژه کسب‌وکارهای محلی دارد. این جشن با افزایش تقاضا برای کالاها و خدمات مختلف، فرصت‌های اقتصادی زیادی را برای کسب‌وکارها ایجاد می‌کند. در ادامه به برخی از تأثیرات اقتصادی نوروز بر کسب‌وکارهای محلی اشاره میکنیم:
رونق بازارهای محلی و فروش کالاهای سنتی:
صنایع دستی: در آستانه نوروز، تقاضا برای صنایع دستی مانند فرش، گلیم، سفال، و دیگر محصولات محلی افزایش می‌یابد. این امر به رونق کسب‌وکارهای کوچک و محلی کمک می‌کند.
لباس‌های محلی: بسیاری از مردم در نوروز لباس نو و لباس‌های محلی می‌پوشند. این موضوع باعث رونق بازار تولید و فروش لباس‌های سنتی و محلی میشود.
افزایش فروش مواد غذایی و شیرینی‌جات:
تهیه مواد غذایی برای سفره نوروزی (مانند سبزه، سمنک، میوه، آجیل، و شیرینی‌جات) باعث افزایش تقاضا در بازارهای محلی میشود.
کشاورزی محلی: تقاضا برای محصولات کشاورزی تازه مانند سبزی‌ها و میوه‌ها افزایش می‌یابد، که به نفع کشاورزان محلی است.
رونق گردشگری و هتل داری:
سفرهای نوروزی : بسیاری از مردم در تعطیلات نوروز به سفر می‌روند، که این امر باعث رونق صنعت گردشگری، هتل داری، و رستوران‌ها میشود.
جاذبه‌های محلی: مناطق تاریخی و طبیعی که در نوروز میزبان گردشگران هستند، از این فرصت برای افزایش درآمد خود استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، شهرهایی مانند مزارشریف، سمنگان ، در افغانستان یا شیراز و اصفهان در ایران، در این دوره شاهد افزایش تعداد گردشگران هستند.
رونق بازار گل و گیاه :
سبزه و گل: خرید سبزه، گل، و گیاهان زینتی برای سفره نوروزی و تزئین خانه‌ها در این دوره افزایش می‌یابد. این موضوع به نفع گل‌فروشان و تولیدکنندگان گیاهان زینتی است.
تأثیر بر کسب‌وکارهای دیجیتال:
تبلیغات و بازاریابی: شرکت‌ها در این دوره از تبلیغات فصلی برای جذب مشتریان بیشتر استفاده می‌کنند.
حمل‌ونقل و خدمات مرتبط:
افزایش سفرها: افزایش سفرهای داخلی و بین‌المللی در نوروز باعث رونق کسب‌وکارهای مرتبط با حمل‌ونقل، مانند شرکت‌های هواپیمایی، اتوبوس‌رانی، و تاکسی‌هامی شود،
نوروز در دوران طالبان؛ تغییرات و وضعیت کنونی؟
بازگشت طالبان به قدرت (از سال ۲۰۲۱ تا کنون)
با بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱، وضعیت نوروز بار دیگر با محدودیت‌های جدی مواجه شده است. اگرچه طالبان به طور رسمی نوروز را ممنوع نکرده‌اند، اما اقدامات آنها نشان می‌دهد که این جشن با محدودیت‌های شدیدی روبرو است:
محدودیت مراسم عمومی: طالبان برگزاری مراسم عمومی نوروز، از جمله میلۀ گل سرخ در مزارشریف، را محدود کرده‌اند. در سال ۲۰۲۲، آنها اجازه برگزاری این مراسم را ندادند و حتی از تجمع مردم در اطراف حرم حضرت علی (ک) جلوگیری کردند.
سرکوب فرهنگی: طالبان به طور کلی با هرگونه جشن و مراسمی که از نظر آنها “غیراسلامی” تلقی شود، مخالفت می‌کنند. این موضوع شامل نوروز نیز میشود.
تأثیر بر روحیه مردم: با وجود محدودیت‌ها، بسیاری از مردم افغانستان به صورت خصوصی و در محیط خانواده نوروز را جشن می‌گیرند. اما فضای سرکوب و ناامنی باعث کاهش شور و شوق عمومی برای این جشن شده است،
بررسی جایگاه نوروز در میراث فرهنگی جهانی و نقش افغانستان در این رویداد بین‌المللی؟
جایگاه نوروز در میراث فرهنگی جهانی:
۱.ثبت در یونسکو:
در سال ۲۰۰۹، نوروز به ابتکار کشورهایی مانند ایران، افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان، آذربایجان و ترکیه در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو ثبت شد.
این ثبت جهانی، نوروز را به عنوان یک جشن مشترک میان چندین کشور و فرهنگ، که نماد صلح، همزیستی و تنوع فرهنگی است، به رسمیت شناخت
۲. نوروز به عنوان یک جشن باستانی و نماد صلح و وحدت، جایگاه ویژه‌ای در میراث فرهنگی جهانی دارد. افغانستان به عنوان یکی از کشورهای اصلی که نوروز را جشن می‌گیرد، نقش مهمی در ثبت و ترویج این جشن در سطح بین‌المللی داشته است. با این حال، چالش‌های سیاسی و امنیتی در افغانستان، به ویژه در دوران حکومت طالبان، باعث محدودیت‌هایی در برگزاری نوروز شده است. با این وجود، نوروز همچنان به عنوان بخشی از هویت فرهنگی افغانستان و نماد امید و تجدید حیات، در قلب مردم این کشور زنده است.
نویسنده: عارف بسام – خبرگزاری دید