پیامدهای تنش میان امریکا و ایران؛ بر سر افغانستان چه خواهد آمد؟
خبرگزاری دید: پیامدهای تنش جاری میان ایران و امریکا برای افغانستان، بیش از هر چیزی خود را در حوزه امنیت کشور نمایان خواهد کرد. این برای آن است که به موازات تشدید تنش در روابط ایران و امریکا، فرصتی فراخ و مغتنم برای گروه‌های شبه نظامی فعال در افغانستان فراهم خواهد شد.
با بازگشت دوباره دونالد ترامپ به کاخ سفید، نظام بین‌الملل وارد مرحله تازه‌ای از تنش و بی‌ثباتی شد. ترامپ با سیاستگذاری‌های زیاده‌خواهانه در حوزه اقتصاد و تجارت و نیز متأثر از تحولات خاورمیانه، رویکرد تهاجمی بی‌سابقه‌ای را در مواجهه با رقبای سیاسی ـ اقتصادی ایالات متحده در پیش گرفته و جهان را در شوک بزرگ ناشی از اقدامات تهاجمی خود فرو برده است.
در این میان، تنش‌های رو به افزایش میان ایالات متحده امریکا و جمهوری اسلامی ایران، به عنوان دو قدرت رقیب و تأثیرگذار در معادلات منطقه و جهان، عرصه‌های سیاست و امنیت جهانی را عمیقا دستخوش بی‌ثباتی بی‌سابقه‌ای کرده است که به صورت طبیعی، بیش‌تر و زودتر از همه، دامن همسایگان جمهوری اسلامی و از جمله افغانستان را فرا می‌گیرد؛ زیرا افغانستان با موقعیت ژئوپلیتیکی خاص و روابط پیچیده با هردو کشور، در معرض تغییرات ناشی از این تنش‌ها قرار دارد.
تأثیرات مستقیم بر امنیت افغانستان
پیامدهای تنش جاری میان ایران و امریکا برای افغانستان، بیش از هر چیزی خود را در حوزه امنیت کشور نمایان خواهد کرد. این برای آن است که به موازات تشدید تنش در روابط ایران و امریکا، فرصتی فراخ و مغتنم برای گروه‌های شبه نظامی فعال در افغانستان فراهم خواهد شد.
بر پایه آمارهای رسمی، بیش از بیست گروه تروریستی مسلح در قلمرو افغانستان حضور دارند که به محض تمهید بسترهای ناامنی، بی‌ثباتی در کشور را چندبرابر می‌کنند.
تأثیرات اقتصادی و اجتماعی
تنش‌های جاری میان ایران و امریکا به لحاظ اقتصادی و اجتماعی نیز پیامدهای سنگینی برای افغانستان خواهد داشت. بخشی از پیامدهای اقتصادی و اجتماعی این تنش، کاهش صادرات برق از ایران به افغانستان است که بدون شک، تأثیرات منفی گسترده‌ای بر زندگی روزمره مردم افغانستان در پی دارد و نشان‌دهنده پیچیدگی روابط اقتصادی و سیاسی میان دو کشور است.
افغانستان رقابت‌های ژئوپلیتیکی
موقعیت ژئوپلیتیک افغانستان به عنوان پل ارتباطی میان ایران و امریکا، باعث شده است که این کشور در رقابت‌های منطقه‌ای و جهانی مورد توجه قرار گیرد. برخی تحلیل‌ها نشان می‌دهد که امریکا به دنبال بازیابی نفوذ خود در افغانستان است تا از آن به عنوان اهرم فشاری علیه ایران استفاده کند. این رویکرد می‌تواند به افزایش رقابت‌ها و تنش‌ها در منطقه منجر شود؛ زیرا به همان اندازه که افغانستان برای امریکا مهم و حیاتی است، برای قدرت‌های رقیب منطقه‌ای ایالات متحده نیز اهمیت دارد و این، ممکن است رقابت‌ها بر سر نفوذ در این جغرافیای ژئوپولیتیک را تا مرز جنگ نیابتی در کشور، بالا ببرد.
ایران و فرآیند صلح افغانستان
ایران در فرآیند صلح و به دنبال آن بازسازی افغانستان، نقش و مشارکت برجستهای داشته است. حکومت طالبان با وقوف به نقش و جایگاه ایران در معادلات صلح و امنیت افغانستان، تلاش می‌کند در تنش جاری میان ایران و امریکا، جانب بی‌طرفی را رعایت کند، اما اگر افزایش تنش‌ها میان ایران و ایالات متحده، به شرایطی منتهی شود که کابل رویکردهای جانبدارانه در پیش بگیرد، صلح و ثبات در افغانستان را با چالش‌های جدی مواجه خواهد کرد.
جمع‌بندی
با توجه به پیچیدگی روابط افغانستان با امریکا و ایران، تنش‌های میان این دو کشور می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر امنیت، ثبات و توسعه افغانستان داشته باشد، اما حفظ سیاست بی‌طرفی، تقویت روابط با همسایگان و جامعه بین‌المللی و تمرکز بر منافع ملی، از جمله راهکارهایی است که می‌تواند به کاهش تأثیرات منفی این تنش‌ها کمک کند.
نویسنده: سید زکریا موسوی – خبرگزاری دید