شیعیان افغانستان؛ محرومیت در سایه وعده‌های بزرگ
خبرگزاری دید: بیش از سه سال حاکمیت طالبان نشان‌دهنده شکاف عمیقی میان شعارها و واقعیت‌ها است. شیعیان نه‌تنها از برابری و دسترسی عادلانه به فرصت‌ها برخوردار نشده‌اند، بلکه در مواردی از حقوق اساسی خود محروم مانده‌اند.
مولوی عبدالسلام حنفی، معاون اداری ریاست‌الوزرای حکومت سرپرست طالبان، روز گذشته (یکشنبه، ۱۴ ثور) در دیدار با شماری از علما و سیاسیون اهل تشیع بر برابری اقوام و تعهد طالبان به خدمت‌رسانی عادلانه تاکید کرد.
رسانه‌های طالبان گزارش دادند که این دیدار بستری برای بحث درباره مسائل ملی و پروژه‌های انکشافی فراهم کرد. به گفته منبع، محمد اکبری و سید حسین عالمی بلخی «به نمایندگی از دیگران» ضمن قدردانی از برخی اقدامات اقتصادی طالبان، خواستار تداوم برنامه‌های توسعه‌ای و رفع چالش‌های اجتماعی شدند.
با وجود این، وعده‌های طالبان برای رفع تبعیض و برقراری عدالت اجتماعی در کشور، مشابه اظهارات پیشین در دیدارهای قبلی با برخی چهره‌های شاخص شیعیان، عمدتاً تحقق نیافته است.
بیش از سه سال حاکمیت طالبان نشان‌دهنده شکاف عمیقی میان شعارها و واقعیت‌ها است. شیعیان نه‌تنها از برابری و دسترسی عادلانه به فرصت‌ها برخوردار نشده‌اند، بلکه در مواردی از حقوق اساسی خود محروم مانده‌اند. این ناکامی، اعتماد عمومی به تعهدات طالبان را به شدت تضعیف کرده است.
از بارزترین موارد نقض حقوق شیعیان در این مدت، حذف رسمیت مذهب اهل تشیع، ممنوعیت تدریس فقه جعفری در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی مناطق شیعه‌نشین و جمع‌آوری برخی کتب شیعی از کتابخانه‌ها است. محرومیت این جمعیت از مشارکت معنادار در قدرت و عدم حضور در سطوح تصمیم‌گیری کشور، دیگر موضوعی است که بارها در محافل داخلی و خارجی با انتقادات گسترده مواجه شده است.
نهادهای حقوق‌بشری و فعالان مدنی بارها این اقدامات را تلاشی سیستماتیک برای به حاشیه راندن شیعیان در ساختار سیاسی و فرهنگی افغانستان توصیف کرده‌اند. این سیاست‌ها به تشدید احساس تبعیض و انزوای اجتماعی در میان شیعیان منجر شده است.
در مقابل، وضعیت شیعیان در حکومت پیشین افغانستان به مراتب متفاوت بود. مذهب اهل تشیع به رسمیت شناخته شده و فقه جعفری در نهادهای آموزشی تدریس می‌شد. حضور فعال شخصیت‌های شیعه در کابینه، پارلمان و دیگر سطوح حکومتی، مشارکت معنادار این اقلیت در تصمیم‌گیری‌های ملی را تضمین می‌کرد. این شرایط، نمایندگی و هویت مذهبی شیعیان را تقویت کرده و به همبستگی ملی کمک می‌نمود.
واقعیت این است که تامین عدالت اجتماعی و رفع تبعیض، نه‌تنها به نفع شیعیان بلکه به سود همه اقوام و مذاهب افغانستان است؛ زیرا عدالت، زیربنای وحدت ملی و ثبات پایدار است. با این وصف، طالبان اگر به دنبال حکومتی مسوولانه و فراگیر است، باید از شعارهای پرطمطراق فراتر رود و حقوق برابر همه شهروندان، از جمله شیعیان را در عمل تضمین کند. محرومیت‌های کنونی، مانند محدودیت‌های مذهبی و آموزشی، تنها به تعمیق شکاف‌های اجتماعی و بی‌اعتمادی عمومی منجر می‌شود.
بنابراین، تحقق عدالت نیازمند اقدامات ملموس و فوری است. بازگرداندن رسمیت مذهب شیعه، از سرگیری تدریس فقه جعفری و ایجاد فرصت‌های برابر برای مشارکت شیعیان در اداره کشور، گام‌هایی اساسی برای جبران کاستی‌های موجود به حساب می‌آیند.
طالبان بایستی نشان دهند که تعهدات‌شان فراتر از سخنان دلگرم‌کننده بوده و به معنای واقعی کلمه، افغانستان را «خانه‌ی مشترک» همه شهروندان می‌دانند. تنها در این صورت است که اعتماد از دست‌رفته بازسازی شده و همبستگی ملی تقویت خواهد شد.
نویسنده: احمد‌رضا نویسا – خبرگزاری دید