خبرگزاری دید: چالش‌هایی مانند ناامنی، کمبود زیرساخت‌ها و نبود فرصت‌های شغلی پایدار، ادغام مجدد این مهاجران را با موانع جدی مواجه کرده است.
در سال‌های اخیر، موج بازگشت مهاجران افغانستان به کشور افزایش یافته و طبق برخی گزارش‌ها، حدود ۳ میلیون نفر از سال ۱۴۰۰ خورشیدی تاکنون به وطن بازگشته‌اند.
این موج بازگشت، به‌ویژه پس از روی‌کارآمدن دوباره حکومت طالبان، با وجود چالش‌هایی مانند ناامنی و کمبود زیرساخت‌ها، فرصتی هم برای بازسازی و تقویت اقتصاد ملی در افغانستان فراهم کرده است.
با این حال، چالش‌هایی مانند ناامنی، کمبود زیرساخت‌ها و نبود فرصت‌های شغلی پایدار، ادغام مجدد این مهاجران را با موانع جدی مواجه کرده است.
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد هم اعلام کرده که از بازگشت‌کنندگان حمایت می‌کند، اما ظرفیت محدود و شرایط بحرانی، مانع ادغام موثر آن‌ها در جامعه شده است. نبود سرپناه مناسب، دسترسی محدود به خدمات اولیه و فقدان فرصت‌های شغلی، مهاجران را در معرض ناامیدی و بی‌ثباتی قرار داده است. این وضعیت خطر تکرار چرخه معیوب مهاجرت را افزایش می‌دهد.
پیش‌تر سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM) نیز هشدار داده که بسیاری از مهاجران بازگشتی به دلیل شرایط دشوار اقتصادی و بی‌ثباتی سیاسی، دوباره به مهاجرت روی می‌آورند. به گفته منبع، فقدان زیرساخت‌های اقتصادی و ناامنی، این چرخه را تقویت کرده و بدون اقدامات موثر، مهاجران به سوی مهاجرت غیرقانونی عمدتا به کشورهای همسایه سوق داده می‌شوند.
همزمان، حکومت طالبان بازگشت داوطلبانه مهاجران را نمادی از ثبات و امنیت معرفی می‌کند، اما سیاست‌های محدودکننده و نبود زیرساخت‌های اجتماعی، این ادعا را تضعیف کرده است. گزارش‌های سازمان بین‌المللی مهاجرت و سایر نهادها از شرایط دشوار مهاجران بازگشتی به کشور، شکاف عمیق میان ادعاهای طالبان و واقعیت‌های موجود را نشان می‌دهد. این تناقض، بر اعتماد مهاجران به آینده کشور تاثیر خواهد گذاشت.
با این حال، ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار و خدمات اساسی برای ادغام مهاجران عودت‌کننده حیاتی است. بدون سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، خطر مهاجرت دوباره به کشورهای دور و نزدیک افزایش می‌یابد. حمایت‌های بین‌المللی و برنامه‌ریزی دقیق داخلی هم می‌تواند این چالش‌ها را به فرصتی برای بازسازی تبدیل کند.
واقعیت این است که چهل سال بحران، جنگ و مهاجرت، افغانستان را به یکی از بزرگ‌ترین منابع مهاجرت در جهان تبدیل کرده است. کشورهای منطقه و جهان با پذیرش میلیون‌ها مهاجر افغانستانی، مسئولیت‌پذیری قابل‌توجهی نشان داده‌اند. این حمایت، از میزبانی در کمپ‌ها تا ارائه کمک‌های بشردوستانه بار سنگینی هم بر دوش جامعه جهانی قرار داده است.
اکنون که موج بازگشت مهاجران به اوج خود رسیده، نیاز به چاره‌اندیشی عمیق و هماهنگ بیش از پیش احساس می‌شود. حاکمیت فعلی در افغانستان بایستی با برنامه‌ریزی درازمدت، ثبات سیاسی و توسعه زیرساخت‌ها را تضمین کند. بدون این اقدامات، خطر تداوم چرخه مهاجرت و افزایش فشار بر کشورهای میزبان باقی خواهد ماند.
افزون بر این، همکاری نهادهای بین‌المللی و کشورهای کمک‌کننده برای پشتیبانی از طرح‌های بازسازی ضروری به نظر می‌رسد. این همکاری می‌تواند به حاکمیت فعلی کمک کند تا با اصلاحات ساختاری، زمینه توسعه پایدار را فراهم آورد. چنین اقداماتی نه‌تنها مهاجرت اجباری را کاهش می‌دهد، بلکه اعتماد مردم به آینده کشور را بازسازی خواهد کرد.
در این میان، ایجاد اشتغال، دسترسی به آموزش و خدمات صحی و بهبود زیرساخت‌ها، از الزامات کلیدی برای پایان دادن به چرخه مهاجرت است. بدون تعهد به این اصلاحات، فرصت‌های بازسازی کشور از دست خواهد رفت.
به صورت کلی، پایان دادن به چرخه مهاجرت در افغانستان نیازمند نگاهی مسئولانه و همکاری بین‌المللی است. اگر حاکمیت با حمایت جامعه جهانی، زیرساخت‌های لازم را فراهم کند، بازگشت مهاجران می‌تواند به احیای اقتصادی و اجتماعی کشور منجر شود. در غیر این صورت، این موج بازگشت به جای امید، به بحرانی جدید دامن خواهد زد و این فرصت به چرخه‌ای از ناامیدی و مهاجرت دوباره بدل خواهد شد.
نویسنده: رحمت الله عنایتی-خبرگزاری دید