خبرگزاری دید: حملات اسرائیل به سایتهای هستهای و نظامی ایران نشاندهنده تشدید قابل توجه تنشهای منطقهای است و ممکن است محاسبات هستهای تهران را تغییر دهد.

علی واعظ، متخصص ایران در گروه بینالمللی بحران (ICG)، گفت: «یکی از نگرانیها در حمله به سایتهای هستهای این بوده است که شکستها میتواند ایران را به بازسازی مصممتر عملیاتش برای دستیابی به یک عامل بازدارنده هستهای سوق دهد.»
ایران مدتهاست که در مورد توافق با ایالات متحده در مورد برنامه هستهایاش، بحث داخلی بین اصلاحطلبان و تندروها داشته است.
رضا اکبری، تحلیلگر ایران و مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در موسسه گزارش جنگ و صلح، گفت: «[این حملات] احتمالاً موضع تندروها و فوق تندروها را تأیید کرد که میگفتند ایران برای تلاش و مذاکره با غرب وقت خود را تلف میکند… آنها گفتند ایران هرگز نمیتواند از موضع ضعف و مماشات مذاکره کند.»
مذاکرات بین ایران و امریکا پس از آنکه دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا، در دوره اول ریاست جمهوریاش در ۲۰۱۸ بهطور یکجانبه از توافق هستهای (برجام) بین ایران و چندین کشور غربی، خارج شد، با کسری اعتماد زیادی مواجه شده است.
اما اکبری گفت حملات اسرائیل به ایران که طبق گزارشها ماهها پیش و با تأیید امریکا برنامهریزی شده بود، هرگونه راهحل دیپلماتیک را در کوتاهمدت از بین برده است.
او به الجزیره گفت: «تصور اینکه کسی در جایگاه رهبر ایران [علی خامنهای] پس از این [حملات] طرف تندروها را نگیرد، دشوار است.»
در پاسخ به حملات اسرائیل، ایران پهپادها و موشکهای بالستیک را به سمت اسرائیل پرتاب کرده است که برخی از آنها به اهدافی در زمین اصابت کردهاند.
مایکل استفنز، متخصص واکنش منطقهای به برنامه هستهای ایران در موسسه خدمات متحد سلطنتی (RUSI)، یک اندیشکده دفاعی، با اشاره به تحولات سوریه و فلسطین گفت که ترامپ اکنون با ترغیب ایران به تسلیم شدن در برابر توافقی که منجر به کنار گذاشتن برنامه هستهایاش میشود، از ضعف ایران سوءاستفاده میکند.
استفنز گفت: «واقعاً هیچ گزینه خوبی برای [ایران] وجود ندارد.»
او افزود: «یا خامنهای… به مذاکرهکنندگانش دستور میدهد که در مورد پرونده هستهای مصالحه کنند یا… او محکم میایستد [و] مکانهای بیشتری مورد اصابت قرار میگیرند و ترورهای هدفمند بیشتری علیه مقامات عالیرتبه انجام میشود.»
او گفت: «در هر صورت، اگر ایران تصمیم بگیرد به سمت بمب حرکت کند، انجام این کار در حال حاضر بسیار بسیار دشوار خواهد بود.»
تحلیلگران میگویند که با وجود ضعف نظامی ایران در مقایسه با ایالات متحده و اسرائیل، این کشور در مورد کنار گذاشتن برنامه هستهایاش محتاط است.
نگار مرتضوی، کارشناس مسایل ایران در مرکز سیاست بینالملل (CIP)، گفت مقامات ایرانی مدتهاست که به سرنوشت معمر قذافی، رهبر سابق لیبیا، اشاره میکنند که در ۲۰۰۳ موافقت کرد در ازای لغو تحریمهای امریکا، برنامه تسلیحات هستهایاش را کنار بگذارد.
این توافق پس از آن حاصل شد که جورج دبلیو بوش، رییسجمهور امریکا، پس از حملات ۱۱ سپتمبر ۲۰۰۱، به اصطلاح «جنگ علیه تروریزم» خود را آغاز کرد که منجر به حمله و اشغال طولانیمدت عراق و افغانستان شد.
در آن زمان، بوش به شرکا و دشمنانش در منطقه هشدار داد که یا «با ما هستند یا علیه ما».
هشت سال پس از آنکه قذافی برنامه هستهای خود را کنار گذاشت، امریکا از قیام طرفدار دموکراسی در لیبیا پشتیبانی کرد که به شورش مسلحانه تبدیل شد و منجر به سرنگونی و در نهایت مرگ قذافی شد.
مرتضوی توضیح داد: «سناریوی [لیبیا] چیزی است که ایران متوجه آن شده است و آنها نمیخواهند در آن مسیر گام بردارند.»
او افزود که ایران احتمالاً ممکن است در واکنش به حمله مداوم اسرائیل سعی کند بهسرعت برنامه هستهای خود را گسترش دهد.
مرتضوی گفت: «اینکه ایران تا چه حد و چه زمانی برنامه هستهای خود را گسترش خواهد داد، مشخص نیست.»