خبرگزاری دید: نادیده گرفتن سابقه چند دهه میزبانی جمهوری اسلامی ایران از مهاجرین افغانستانی، جفایی بزرگ به واقعیتهای تاریخی است. از سال ۱۳۵۷ تا امروز، ایران در سختترین شرایط ناشی از جنگ، تحریم، بحرانهای اقتصادی و فشارهای بینالمللی، میلیونها مهاجر افغانستانی را در خاک خود پذیرفته و در زمینه آموزش، درمان، خدمات اجتماعی و حتی اعطای تابعیت، خدمات زیادی عرضه کرده است.
در هفتهها و ماههای اخیر، مساله بازگشت یا خروج بخشی قابل توجه از مهاجران افغانستانی از ایران، واکنشهایی گسترده در فضای رسانهای و اجتماعی دو کشور به همراه داشته است، اما تحلیل واقعبینانه این تحولات، مستلزم درک دقیقتر از زمینهها، عوامل و روایتهای پنهانی است که پشت این موج رسانهای پنهان شدهاند.
نخست باید تأکید کرد که بخشی از هجمههای رسانهای موجود، محصول یک جبهه ترکیبی و هدفمند علیه روابط تاریخی و برادرانه دو ملت ایران و افغانستان است. در این جبهه، از یکسو برخی رسانههای معاند خارجی با ادعاهای گزینشی و غیرمستند به دنبال تفرقهافکنی هستند و از سوی دیگر، اقلیتی مهاجرستیز در داخل ایران، سوژههای مورد نظر آنان را تغذیه میکند.
واقعیت این است که بسیاری از گزارشهای مربوط به «بدرفتاری سیستماتیک» با مهاجرین افغانستانی، یا صحت ندارد یا به شکلی تحریفشده و هدفمند منتشر میشوند. این در حالی است که حجم قابل توجهی از مهاجرانی که در حال خروج از ایران هستند، بهصورت خودمعرف به کشور خود باز میگردند. بخش دیگری نیز در نتیجه اجرای طبیعی قوانین مربوط به اقامت قانونی در هر کشور، مشمول بازگشت شدهاند؛ امری که در همه کشورها رایج و قانونی است.
برای تحلیل دقیقتر مساله، باید به ریشههای مهاجرت گسترده مردم افغانستان پرداخت. بحران مهاجرت افغانستانیها به ایران، ابتدا معلول خروج امریکا از افغانستان و فروپاشی نظم نیمبند سیاسی کشور در سال ۱۴۰۰ بود. امریکا نهتنها پشت متحدان خود را خالی کرد، بلکه با واگذاری یکجانبه قدرت به حکومت سرپرست طالبان، زمینهساز بیثباتیهای گسترده و فرار نخبگان، خبرنگاران، زنان و اقشار متوسط شد. حکومت سرپرست طالبان نیز با بیاعتنایی به اصول حکومتداری مشروع، عدم تشکیل دولت فراگیر و تداوم نگاه تکقومی، نتوانست اطمینان مردم و جامعه جهانی را جلب کند. نتیجه این بیکفایتی، سیلی بیسابقه از مهاجرت بود که ایران، همانند همیشه، بار اصلی آن را بر دوش گرفت.
در این میان، نادیده گرفتن سابقه چند دهه میزبانی جمهوری اسلامی ایران از مهاجرین افغانستانی، جفایی بزرگ به واقعیتهای تاریخی است. از سال ۱۳۵۷ تا امروز، ایران در سختترین شرایط ناشی از جنگ، تحریم، بحرانهای اقتصادی و فشارهای بینالمللی، میلیونها مهاجر افغانستانی را در خاک خود پذیرفته و در زمینه آموزش، درمان، خدمات اجتماعی و حتی اعطای تابعیت، خدمات زیادی عرضه کرده است. این میزبانی، برخاسته از اشتراکات تمدنی، دینی، فرهنگی و زبانی دو ملت است و باید به عنوان سرمایهای بزرگ برای آینده دو کشور حفظ و پاسداری شود.
با این حال، باید در نظر داشت که هر کشوری برای حفظ امنیت داخلی خود، حق دارد با مهاجرت غیرقانونی برخورد کند؛ این اتفاق، امری عجیب و دور از انتظار نیست و هر دولتی متناسب با شرایط اجتماعی و هدفگذاریهای امنیتی خود آن را عملیاتی میکند. در این میان، مسوولان ایرانی نیز در شرایط حساس کنونی، وظیفه خود میدانند که امنیت ملی کشور خود را پاس بدارند و این حق نباید با بدرفتاری یا تعمیم ناروا یکی پنداشته شود.
نویسنده: احمدرضا محمدی – خبرگزاری دید