خبرگزاری دید: در آستانه برگزاری ششمین دور گفتگوهای دیپلماتیک میان ایران و سه کشور اروپایی عضو برجام (آلمان، فرانسه و بریتانیا)، فضای مذاکرات با تنشهایی همراه شده است. این نشست قرار است روز جمعه سوم اسد در استانبول برگزار شود و مقامات ایرانی از آن بهعنوان فرصتی برای طرح صریح مطالبات خود یاد کردهاند. همزمان، هشدارهایی درباره احتمال فعالسازی مکانیسم ماشه از سوی اروپا و پاسخ متقابل تهران مطرح شده است.
کاظم غریبآبادی، معاون امور حقوقی و بینالملل وزارت خارجه ایران که بهتازگی از نیویورک بازگشته، اعلام کرد که این نشست علاوه بر بررسی موضوعات دیپلماتیک، بهویژه به بحث مکانیسم ماشه نیز خواهد پرداخت. او تأکید کرد که چنین اقدامی از سوی اروپا کاملاً غیرقانونی است و هیچ مبنای حقوقی ندارد، زیرا به گفته وی، هفت سال است که برجام اجرا نمیشود و طرفهای اروپایی پس از خروج آمریکا، به تعهدات خود پایبند نبودهاند.
سخنگوی وزارت خارجه ایران، اسماعیل بقایی، نیز پیشتر این نشست را «مطالبهگرایانه» توصیف کرده و گفته بود ایران با جدیت در پی طرح خواستههای خود است. او کشورهای اروپایی را به دلیل «مواضع نادرست» در قبال اقدامات آمریکا و رژیم اسرائیل مورد انتقاد قرار داد و از آنها خواست پاسخگوی عملکرد خود باشند.
در همین زمینه، سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران نیز هشدار داده که ایران در صورت تهدید یا فشار، بیپاسخ نخواهد ماند. او در گفتگوهای تلفنی با وزرای خارجه کشورهای اروپایی و نماینده سیاست خارجی اتحادیه اروپا، تأکید کرده بود که اروپا باید مسیر تعامل و احترام را در پیش بگیرد، نه تهدید و تحریم.
بر اساس ساختار برجام، مکانیسم ماشه (یا اسنپبک) به کشورهای عضو این توافق اجازه میدهد که در صورت مشاهده «تخلف عمده» از سوی ایران، خواهان بازگشت خودکار تحریمهای بینالمللی شورای امنیت شوند؛ اما مقامات ایرانی معتقدند با خروج آمریکا از توافق و توقف تعهدات طرفهای اروپایی، دیگر چنین حقی برای آنها وجود ندارد.
پیشتر، پنج دور از این مذاکرات در شهرهای ژنو، نیویورک و استانبول برگزار شده بود. آخرین نشست در ۲۶ ثور در استانبول انجام شد و حالا ششمین دور نیز بار دیگر در همین شهر پیگیری میشود.
افزون بر این، چند روز قبل نیز نشستی سهجانبه میان ایران، روسیه و چین در تهران برگزار شد که در آن، مدیران کل سیاسی سه کشور درباره تحولات جاری گفتوگو کردند.
به نظر میرسد ایران در تلاش است تا از طریق این نشستها، ضمن تقویت روابط دیپلماتیک، مانع احیای تحریمها و فشارهای سیاسی جدید شود.
در مقابل، اروپا نیز در پی یافتن راهی برای حفظ ابزارهای فشار بر ایران در چارچوب توافقی است که بهشدت شکننده و نیمهفعال شده است.
نتایج این مذاکرات، بهویژه در صورت ادامه تهدید به استفاده از مکانیسم ماشه، میتواند پیامدهایی گسترده برای آینده برجام و مناسبات ایران با غرب در پی داشته باشد. با این حال، موضع رسمی تهران همچنان تأکید بر حفظ حقوق خود و مقابله با هرگونه تلاش برای احیای تحریمها است.