ترس تعاملآور؛ ازبیکستان و طالبان سرگردان در میانه فرصت و امنیت
خبرگزاری دید: دیدارهای اخیر میان مقامهای بلندپایه امنیتی ازبیکستان و طالبان در کابل، نشانهای از تلاش دو طرف برای تقویت روابط دوجانبه در سایه نگرانیهای امنیتی فزاینده است. در حالی که ظاهر این تعاملات بیشتر اقتصادی جلوه میکند، ناظران معتقدند که عمق این روابط در واقع بر مسائل امنیتی و اطلاعاتی تمرکز دارد.
سراجالدین حقانی، وزیر داخله طالبان و یعقوب مجاهد، سرپرست وزارت دفاع این گروه، در دیدارهایی جداگانه با رئیس سازمان امنیت ملی ازبیکستان، قربانوف باخودیر، درباره امنیت پروژههای اقتصادی و نیز همکاریهای پایدار امنیتی گفتگو کردند. تاشکند از طالبان بابت تأمین امنیت سرمایهگذاریهای ازبیکستان در افغانستان قدردانی کرده است.
با این حال، تحلیلگران معتقدند که این تعاملات بیشتر ناشی از ترس و بیاعتمادی است تا همکاری راهبردی. ازبیکستان از گروههای تروریستی مانند «جنبش اسلامی ازبیکستان» و «ترکستان شرقی» که در افغانستان حضور دارند، احساس خطر میکند. به همین دلیل، تلاش دارد از طریق رابطه مستقیم با طالبان، مانع فعالیت این گروهها علیه خود شود.
ازبیکها که در گذشته از مخالفان طالبان حمایت کرده و از حضور ناتو در افغانستان استقبال کرده بودند، اکنون با اتخاذ رویکردی عملگرایانه، در پی حفظ ثبات منطقهای هستند. ازبیکستان افغانستان را نه یک تهدید صرف، بلکه یک فرصت بالقوه ترانزیتی برای اتصال آسیای مرکزی به جنوب آسیا میبیند.
در این میان، حادثه حمله موشکی داعش به ازبیکستان در سال ۲۰۲۲، یک هشدار جدی بود که شکنندگی امنیت در مرزهای جنوبی این کشور را به نمایش گذاشت. تاشکند از آن پس مسیر تعامل محتاطانه با طالبان را در پیش گرفت و حتی در موضوعات حساسی چون پروژه جنجالی کانال قوشتپه که از رودخانه مرزی آمودریا آب میگیرد، واکنش نشان نداد.
در نهایت، ازبیکستان همچنان با چالش «همزیستی پرخطر» با طالبان مواجه است؛ راهی که میان محافظت از منافع امنیتی و پذیرش واقعیتهای منطقهای در نوسان است. تعامل امروز تاشکند با کابل، نه از سر اعتماد، بلکه به دلیل اجبار ژئوپلیتیکی و تهدیدهای امنیتی صورت میگیرد.
نویسنده: محمدرضا احمدی – خبرگزاری دید