تصمیم فرانسه برای بهرسمیتشناختن کشور فلسطین؛ نقطه عطف یا ژست دیپلماتیک؟
خبرگزاری دید: تصمیم فرانسه برای شناسایی رسمی کشور فلسطین در نشست آینده مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر ۲۰۲۵، از نظر سیاسی و حقوقی، گامی مهم و در عین حال پیچیده در معادله خاورمیانه به شمار میرود. این تصمیم در شرایطی اتخاذ شده که روند صلح میان فلسطینیها و اسرائیلیها سالها است متوقف شده و تحولات اخیر، از جمله جنگ غزه، افزایش شهرکسازیها و بنبستهای سیاسی، عملاً راه حل دوکشوری را به محاق برده است.
فرانسه که همواره یکی از حامیان سنتی راه حل تشکیل دو دولت بر اساس مرزهای ۱۹۶۷ بوده، این بار با تعیین تاریخ رسمی برای اعلام بهرسمیتشناسی، از موضعی نمادین به سیاستی اجرایی عبور کرده است. این تغییر موضع نهتنها فشار سیاسی بر اسرائیل و ایالات متحده را افزایش میدهد، بلکه میتواند دیگر کشورهای اروپایی را نیز به اتخاذ مواضع مشابه ترغیب کند.
از منظر حقوق بینالملل، شناسایی یک کشور بر عهده دولتها است و چنین اقدامی، بهویژه از سوی یکی از اعضای دائم شورای امنیت، میتواند مشروعیت حقوقی و سیاسی دولت فلسطین را در سطح جهانی تقویت کند. البته فرانسه پیشتر نیز از نهادهای فلسطینی در نهادهای بینالمللی حمایت کرده بود، اما تعیین زمانبندی رسمی برای شناسایی، سطحی جدید از تعهد دیپلماتیک را نشان میدهد.
با این حال، باید توجه داشت که این تصمیم در خلأ اتخاذ نشده است. فرانسه در بحبوحه فشارهای داخلی و بینالمللی بهویژه پس از جنگ غزه و افزایش حمایت افکار عمومی اروپا از آرمان فلسطین، نیازمند ترمیم تصویر خود بهعنوان یک میانجی بیطرف در خاورمیانه است.
علاوه بر آن، رقابت ژئوپلیتیکی میان قدرتهای جهانی در منطقه و تلاش عربستان سعودی برای بازتعریف نقش خود در موضوع فلسطین، فضای جدیدی را برای اقدامات یکجانبه یا هماهنگ دیپلماتیک بهوجود آورده است.
از سوی دیگر، این اقدام با واکنش تند تلآویو و برخی متحدان آن روبرو شده است. رسانههای عبری، اقدام مکرون را «حمایت از تروریزم» خواندهاند و برخی تحلیلگران اسرائیلی آن را لکه ننگی بر سیاست خارجی فرانسه توصیف کردهاند.
این واکنشها نشان میدهد که تصمیم پاریس بهطور بالقوه میتواند بر مناسبات دوجانبه فرانسه و اسرائیل نیز تأثیر بگذارد.
با وجود جنبههای مثبت و اصولی این تصمیم، یک پرسش کلیدی باقی میماند: آیا شناسایی نمادین کشور فلسطین بدون تغییر در ساختار واقعی اشغال، محاصره، و عدم استقلال عملی سرزمینهای فلسطینی، میتواند تغییری واقعی در زندگی فلسطینیها ایجاد کند؟ یا این تصمیم بیشتر یک ژست سیاسی است که در نبود پیگیریهای عملی و حقوقی، بهسرعت در فراموشی دیپلماتیک فرو خواهد رفت؟
در نهایت، اگرچه تصمیم فرانسه را میتوان گامی در جهت بازتعریف توازن دیپلماتیک در مساله فلسطین دانست، اما اثربخشی آن مشروط به پیگیری منسجم، همگرایی کشورهای دیگر و فشار واقعی بر اسرائیل برای پایبندی به حقوق بینالملل خواهد بود. در غیر این صورت، این اقدام تنها یک حلقه جدید به زنجیره وعدههای بیسرانجام جامعه جهانی در قبال ملت فلسطین اضافه خواهد کرد.
نویسنده: راحل موسوی