توافق تجاری پاکستان و طالبان؛ گامی به سوی مشروعیتبخشی یا تهدید امنیت منطقه؟
در تحولی تازه، پاکستان و طالبان افغانستان توافقنامهای موسوم به «تجارت ترجیحی» (PTA) امضا کردهاند که کاهش قابل توجهی در تعرفههای گمرکی، بهویژه بر اقلام زراعتی مانند میوهها، به دنبال دارد. این اقدام از سوی دو طرف به عنوان گامی تاریخی در زمینه توسعه تجارت معرفی شده است؛ اما بسیاری از تحلیلگران آن را تهدیدی برای امنیت منطقه و تضعیف اجماع جهانی علیه حکومت طالبان تلقی میکنند.
دکتر عثمان صاحبزاده، استاد دانشگاه و تحلیلگر پاکستانی، هشدار داده است که این توافق در عمل به معنای مشروعیتبخشی اقتصادی به طالبان است؛ گروهی که همچنان متهم به نقض حقوق بشر، سرکوب زنان و حمایت از گروههای تروریستی همچون TTP و القاعده است. این نگرانی مطرح شده که حکومت طالبان از منافع اقتصادی این توافق برای تحکیم سلطه سیاسی و نظامی خود بهرهبرداری خواهد کرد.
کارشناسان همچنین تأکید کردهاند که این توافق بیشتر منافع نزدیکان طالبان را تأمین خواهد کرد تا مردم عادی افغانستان. در عین حال، پاکستان نیز از این توافق دستاوردهای محدودی کسب میکند، در حالیکه تعهدات اصولیاش در زمینه مبارزه با تروریزم و حقوق بشر زیر سوال میرود.
به باور ناظران، امضای چنین توافقی بدون پیششرطهایی مانند رعایت حقوق بشر، مشارکت زنان و مقابله با تروریزم، نه تنها کمکی به ثبات منطقه نمیکند، بلکه میتواند روند عادیسازی قدرت حکومت طالبان را شتاب بخشد.
پیشنهاد شده است که سازوکارهای نظارتی مستقل برای رصد جریان کالا و درآمدها ایجاد شود تا اطمینان حاصل گردد که این منابع واقعاً به نفع مردم افغانستان بهکار گرفته میشود، نه برای تقویت ساختارهای سرکوبگر.