خبرگزاری دید: نهاد زنان برای افغانستان و انستیتوت ثبات راهبردی آسیای جنوبی (SASSI) اعلام کردند که نخستین گفتگوی منطقهای با عنوان «به سوی اتحاد و اعتماد» که قرار بود در ۲۵ و ۲۶ آگست در اسلامآباد برگزار شود، اکنون تا هفته پایانی سپتامبر به تعویق افتاده است. به گفته برگزارکنندگان، این تصمیم برای افزایش عمق و جامعیت مباحث اتخاذ شده است.
برگزارکنندگان تاکید دارند که نشست با محوریت افغانستانیها و در همکاری با پاکستان شکل خواهد گرفت و هدف آن گردهمآوردن نمایندگان سیاسی و اجتماعی، فعالان حقوق زنان و رسانهها برای تقویت تفاهم متقابل، تدوین اصول مشترک در مسیر ثبات و حاکمیت قانون و حمایت از شکلگیری حکومتی منتخب مردم است. آنها این نشست را آغازگر «روند اسلامآباد» میدانند که به باورشان میتواند اعتمادسازی میان افغانستانیها و پاکستانیها را تقویت کند.
با این حال، انتشار خبر برگزاری این نشست، با مخالفتهای جدی روبرو شده است. حکومت سرپرست طالبان و حامیان آن، این ابتکار را تهدیدی علیه خود قلمداد کردهاند. یک مقام ارشد وزارت خارجه حکومت سرپرست طالبان به طور ضمنی دولت پاکستان و برگزارکنندگان را درباره پیامدهای این اقدام هشدار داده است. زلمی خلیلزاد، نماینده پیشین آمریکا در امور صلح افغانستان، نیز آن را «تحریکآمیز» خوانده است؛ هرچند منتقدان وی میگویند این موضع بیشتر برای بزرگنمایی نشست بیان شده است. در مقابل، افراسیاب ختک، فعال حقوق بشر پاکستانی، این ابتکار را مداخله در امور داخلی افغانستان دانسته و محکوم کرده است.
برخی تحلیلگران مستقل نیز معتقدند که پاکستان با میزبانی این نشست، در پی نفوذ در صفوف مخالفان حکومت سرپرست طالبان و همزمان اعمال فشار بر این گروه برای کسب امتیازات سیاسی و راهبردی است.
تعویق نشست اسلامآباد را میتوان در سه سطح بررسی کرد:
سطح داخلی افغانستان
این نشست قرار بود مخالفان حکومت سرپرست طالبان را گرد هم آورد و زمینه گفتگو میان جریانهای مختلف سیاسی و اجتماعی را فراهم کند. طبیعی است که حکومت سرپرست آن را تهدیدی برای مشروعیت خود تلقی کند؛ زیرا هر ابتکار سیاسی خارج از دایره نفوذ این حکومت، عملاً فضای آلترناتیو سیاسی را تقویت میکند.
سطح پاکستان
اسلامآباد همواره کوشیده است نقش محوری در معادلات افغانستان ایفا کند. برگزاری چنین نشستهایی به آن امکان میدهد تا هم به جامعه جهانی پیام نقشآفرینی مثبت بدهد و هم به حکومت طالبان نشان دهد که ابزار فشار دیگری علیه آن در اختیار دارد.
سطح منطقهای و بینالمللی
واکنش چهرههایی چون زلمی خلیلزاد و افراسیاب ختک نشان میدهد که این نشست صرفاً یک گردهمایی مدنی نیست، بلکه میتواند بازتابی از رقابتهای ژئوپلیتیکی در افغانستان و جنوب آسیا باشد. آمریکا، چین و حتی کشورهای منطقه، همگی به نحوی نسبت به مسیرهای جدید سیاسی در افغانستان حساسیت دارند.
در مجموع، تعویق نشست نه تنها فرصتی برای آمادهسازی بیشتر است، بلکه نشان میدهد که هر حرکت سیاسی در ارتباط با افغانستان، خواه به نام جامعه مدنی یا به ابتکار منطقهای، بدون واکنش و تقابل بازیگران قدرتمند داخلی و خارجی باقی نخواهد ماند و تعویق آن نیز نه برای تعمیق برآیندهای نشست، بلکه متاثر از فشارهای سیاسی و یا چانهزنی لابیهای پنهان با حکومت سرپرست طالبان و حامیان منطقهای و بینالمللی آن برای دریافت امتیازات سیاسی صورت گرفته است.
به باور ناظران، تعویق نشست اسلامآباد نه برای افزایش عمق و جامعیت مباحث، بلکه برای معاملات پشت پرده صورت گرفته است.