همگرایی شیعیان افغانستان و پاکستان؛ ضرورت و فرصتها
خبرگزاری دید: همگرایی شیعیان پاکستان و افغانستان، میتواند به کاهش اختلافات سیاسی داخلی مدد رسانده و زمینههای همکاری مستمر را فراهم آورد. شیعیان افغانستان و پاکستان با بهرهگیری از ظرفیتهای مشترک خود، میتوانند به مثابه یک نیروی موثر در برابر سیاستهای بیثباتکننده و تفرقهافکنانه بازیگران منطقهای و فرامنطقهای از جمله آمریکا و انگلیس عمل کنند.
شیعیان افغانستان و پاکستان، هردو به عنوان اقلیتهایی تأثیرگذار در ساختارهای اجتماعی و سیاسی کشورشان حضور دارند. این دو جامعه، اگرچه به لحاظ جغرافیایی و تاریخی در همسایگی قرار دارند، اما به دلایل متعددی تاکنون از ظرفیتهای بالقوه همگرایی به نحو مطلوب بهرهمند نشدهاند. همگرایی این دو گروه مذهبی ت اجتماعی، نهتنها میتواند نقشی کلیدی در تقویت جایگاه شیعیان در هردو کشور ایفا کند، بلکه ظرفیت عظیمی برای گسترش ارزشهای اسلامی در منطقه نیز فراهم میآورد.
اهمیت همگرایی شیعیان افغانستان و پاکستان
شیعیان هردو کشور با تهدیدها و فشارهای مشترکی از سوی گروههای تکفیری، تروریستی و سیاستهای تفرقهافکنانه خارجی مواجهاند. این فشارها در کنار بیتوجهی به ظرفیتهای مشترک، موجب ضعف و پراکندگی در میان این اقلیتها شده است. همگرایی، به معنای ایجاد اتحاد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی میتواند به افزایش قدرت نفوذ سیاسی، بهبود وضعیت حقوقی، توسعه فرهنگی و تقویت هویت دینی کمک کند.
علاوه بر این، همگرایی شیعیان پاکستان و افغانستان، میتواند به کاهش اختلافات سیاسی داخلی مدد رسانده و زمینههای همکاری مستمر را فراهم آورد. شیعیان افغانستان و پاکستان با بهرهگیری از ظرفیتهای مشترک خود، میتوانند به مثابه یک نیروی موثر در برابر سیاستهای بیثباتکننده و تفرقهافکنانه بازیگران منطقهای و فرامنطقهای از جمله آمریکا و انگلیس عمل کنند.
موانع پیش رو و نقش سیاستهای رسانهای
یکی از بزرگترین موانع همگرایی میان شیعیان افغانستان و پاکستان، سیاستهای خارجی و منطقهای است که بهویژه توسط آمریکا و انگلیس هدایت میشود و با هدف جلوگیری از اتحاد شیعیان در این دو کشور، اختلافات و سوء تفاهمات را دامن میزنند. این سیاستها از طریق حمایت از گروههای تکفیری و تروریستی، فضایی از بیاعتمادی و خشونت علیه شیعیان ایجاد کردهاند.
همچنین رسانهها و نخبگان سیاسی دو کشور اغلب به جای تقویت پیوندها، بر اختلافات سیاسی تمرکز میکنند که موجب تضعیف وحدت و افزایش آسیبپذیری شیعیان شده است. از این رو، سیاستهای رسانهای هدفمند میتواند نقشی کلیدی در عبور از این موانع ایفا کند.
راهکارهای پیشنهادی برای همگرایی از منظر رسانهای
پوشش خبری و اطلاعرسانی مستمر: رسانهها باید با تولید محتواهای دقیق و مستمر، تحولات مربوط به شیعیان پاکستان و افغانستان را منعکس کنند تا آگاهی دوسویه افزایش یابد.
تشویق نخبگان به تعامل: نخبگان شیعی دو کشور باید به اظهارنظر و تحلیل درباره مسائل یکدیگر تشویق شوند تا ارتباطات فکری و فرهنگی گستردهتر شود.
افشای سیاستهای بیثباتکننده: رسانهها باید نقش مخرب آمریکا و انگلیس در تفرقهافکنی و جلوگیری از اتحاد شیعیان را بهروشنی برای مخاطبان تبیین کنند.
بیطرفی در اختلافات سیاسی: تأکید بر این نکته که شیعیان نباید در منازعات سیاسی میان افغانستان و پاکستان وارد شوند و باید اولویت خود را حفظ وحدت و منافع مشترک قرار دهند، بسیار مهم و تعیینکننده است.
معرفی ظرفیتها و فرصتها: معرفی دستاوردها و توانمندیهای سیاسی، اقتصادی، علمی و مذهبی شیعیان دو کشور برای ایجاد حس اعتماد و امید به آینده مشترک، بسیار ضروری است.
تقویت پیوندهای فرهنگی و دینی: رسانهها میتوانند با پوشش برنامههای مشترک در مناسبتهای مذهبی و فرهنگی، زمینههای تعامل مستمر میان شیعیان افغانستان و پاکستان را فراهم کنند.
جمعبندی
همگرایی شیعیان افغانستان و پاکستان یک ضرورت استراتژیک و یک فرصت بزرگ برای ارتقای جایگاه آنان در منطقه است. این فرایند، در گام نخست نیازمند رویکردی رسانهای و فرهنگی هدفمند، هوشمندانه و مستمر است که بتواند بر شکافها غلبه کند و ظرفیتهای مشترک را به فعلیت برساند. تحقق این امر، نهتنها به بهبود وضعیت شیعیان در هردو کشور کمک میکند، بلکه در سطح کلانتر میتواند به تقویت ارزشهای اسلامی و ثبات منطقهای منجر شود.
در نهایت، شکست سیاستهای تفرقهافکنانه و جلوگیری از نفوذ بیگانگان در منطقه، تنها از مسیر همبستگی و همکاری واقعی پیروان اهل بیت (ع) در افغانستان و پاکستان ممکن خواهد بود.
طبیعی است که این همکاری، فرا و ورای همکاری شیعیان هردو کشور با برادران اهل سنت خود در افغانستان و پاکستان نیست. برعکس، به همان اندازه که همکاری درونمذهبی شیعیان دو کشور در خنثا و بیاثر ساختن دسیسههای تفرقهافکنانه دشمنان مؤثر است، تعامل و سازگاری دینی و برادرانه شیعیان و سنیان افغانستان و پاکستان نیز به تغییر مسیر تحولات دینی ـ اجتماعی در این دو مملکت، به سمت مثبت تاریخی خود منجر خواهد شد و نقشه دشمنان مشترک مسلمانان را نقش برآب خواهد ساخت.
نویسنده: راحل موسوی – خبرگزاری دید