زلزله اخیر؛ چرا دیوارها آوار شدند؟
خبرگزاری دید: بحران اخیر فراتر از امدادرسانی فوری است و به پرسشهای بنیادی درباره الگوهای توسعه، سیاستگذاری ملی و نقش نخبگان در مدیریت آینده کشور اشاره دارد. افغانستان، علیرغم برخورداری از منابع طبیعی فراوان و ظرفیتهای تولید مصالح ساختمانی، همچنان برای تأمین نیازهای اساسی مردم خود وابسته به کمکهای خارجی است.
زلزله اخیر در ولایت کنر و منطقه سنگلوری، بار دیگر شکنندگی بافتهای سنتی و آسیبپذیری جامعه افغانستان در برابر بلایای طبیعی را آشکار ساخت. در همین چارچوب، امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه افغانستان، در تماس با نمایندگان سیاسی این گروه در خارج، بر ضرورت ارائه اطلاعات دقیق به نهادهای بینالمللی و هدایت کمکهای مردمی به مناطق آسیبدیده تأکید کرد. این موضعگیری، نشاندهنده تلاشی است برای هماهنگسازی کمکها و پاسخگویی شفاف به جامعه جهانی.
با وجود این، بحران اخیر فراتر از امدادرسانی فوری است و به پرسشهای بنیادی درباره الگوهای توسعه، سیاستگذاری ملی و نقش نخبگان در مدیریت آینده کشور اشاره دارد. افغانستان، علیرغم برخورداری از منابع طبیعی فراوان و ظرفیتهای تولید مصالح ساختمانی، همچنان برای تأمین نیازهای اساسی مردم خود وابسته به کمکهای خارجی است. این وابستگی، در بزنگاههایی مانند زلزله کنر، ضعف ساختاری نظام اقتصادی و مدیریتی کشور را بیش از پیش نمایان میسازد.
ضرورت ورود به مرحله سیاستگذاری فعال
یکی از اصلیترین نیازهای جوامع پس از بحران، تأمین مسکن امن و پایدار است. خانوادههای شهدای زلزله کنر هنوز در خانههای گِلی و سنتی زندگی میکردند؛ خانههایی که عمری بیش از یک قرن داشته و هیچ سنخیتی با معیارهای ایمنی و معماری معاصر ندارند. این وضعیت نشان میدهد که فقدان یک چارچوب سیاستگذاری ملی در بخش مسکن و مدیریت خطرپذیری، جامعه را در برابر حوادث طبیعی بسیار آسیبپذیر کرده است.
اینجاست که نقش نظام سیاسی و نخبگان کشور اهمیت دوچندان مییابد. طراحی و اجرای برنامه جامع بازسازی مسکن نیازمند یک مدیریت کلانملی است که از سطح وزارتخانهها فراتر رفته و به عنوان بخشی از استراتژی توسعه ملی تعریف شود. نخبگان سیاسی، کارشناسان فنی و مدیران اجرایی باید در قالب یک گفتوگوی ملی، به تدوین مقررات، تعیین اولویتها و نظارت بر اجرای پروژهها بپردازند.
بحران بهمثابه فرصت
اگر بازسازی صرفاً به اقدامات موقت و امدادرسانی فوری محدود شود، کشور دوباره در چرخه بحران گرفتار خواهد شد. اما اگر مدیریت سیاسی کشور بتواند بحران را به فرصتی برای اصلاح ساختاری و تقویت زیرساختها تبدیل کند، افغانستان گامی بلند به سوی خوداتکایی برخواهد داشت.
تدوین سیاست ملی مسکن با مشارکت نهادهای دولتی، بخش خصوصی و جامعه مدنی
تعریف پروژههای عمرانی مقاوم با استانداردهای ایمنی جدید
بهرهگیری از منابع ملی و در عین حال استفاده شفاف و هدفمند از همکاریهای بینالمللی
و ایجاد یک نظام نظارتی کارآمد برای پیشگیری از فساد و هدررفت منابع
از جمله اقداماتی است که میتواند هم اشتغالزایی گسترده ایجاد کند و هم اعتماد داخلی و بینالمللی را افزایش دهد.
بازسازی مسکن در مناطق زلزلهزده کنر و سنگلوری، تنها یک پروژه عمرانی نیست؛ بلکه آزمونی برای نظام سیاسی و نخبگان کشور است. افغانستان امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند یک رویکرد سیاستگذاری جامع و آیندهنگر است؛ رویکردی که بحران را به نقطه آغاز یک تحول ملی تبدیل کند.
چنین تحولی، علاوه بر تأمین امنیت اجتماعی و رفاه مردم، پیام روشنی به جامعه جهانی ارسال خواهد کرد: افغانستان آماده است تا با مدیریت سیاسی مسئولانه و سیاستگذاری هوشمندانه، مسیر خوداتکایی همراه با همکاری سازنده بینالمللی را دنبال کند.
نویسنده: سید ایوب حسینی – خبرگزاری دید