آزمونسختمردم؛ از زلزله شرق تا عدم مشروعیت و اعتماد به حکومت
خبرگزاری دید: مقامات حکومت سرپرست طالبان از نخستین ساعات پس از زلزله دست به دامان جامعه جهانی شدند و کمک خواستند، اما مشکل اینجا است که بسیاری از کشورها، علیرغم ابراز همدردی و صدور پیامهای تسلیت، تمایلی به ارسال کمکهای مستقیم به حکومت طالبان ندارند.
یکشنبهشب گذشته، زمینلرزهای مهیب شرق افغانستان را لرزاند و بیشترین خسارت را به ولایت کنر وارد کرد. دهها روستا در این منطقه کوهستانی بهطور کامل ویران شده و هزاران نفر جان باخته یا زخمی شدهاند. بار دیگر، قربانیان اصلی این فاجعه طبیعی، روستاییان فقیر و بیپناهی بودند که در دل شب، در خواب، خانه و زندگیشان بهکلی فروپاشید.
اکنون شرق کشور در وضعیتی قرار گرفته که مرگ، مصیبت و ویرانی همهجا به چشم میخورد. مسیرهای ارتباطی به دلیل رانش زمین و لغزش کوهها بسته شده و کمبود زیرساختهای جادهای، روند امدادرسانی به بازماندگان را بهشدت دشوار ساخته است. هزاران خانواده در مناطق دورافتاده همچنان در انتظار کمکهای فوریاند؛ کمکهایی که بهدلیل شرایط دشوار جغرافیایی و نبود برنامهریزی کارآمد، به کندی به آنان میرسد.
در چنین شرایطی، آنچه بر رنج قربانیان میافزاید، نبود یک دولت مسوول، دلسوز و توانمند برای مدیریت بحران است. مقامات حکومت سرپرست طالبان از نخستین ساعات پس از زلزله دست به دامان جامعه جهانی شدند و کمک خواستند، اما مشکل اینجا است که بسیاری از کشورها، علیرغم ابراز همدردی و صدور پیامهای تسلیت، تمایلی به ارسال کمکهای مستقیم به حکومت طالبان ندارند. دلیل آن، علاوه بر فقدان مشروعیت سیاسی حکومت طالبان، سابقه تیره این گروه در سوء استفاده از کمکهای بشردوستانه و هدایت آنها به سمت اهداف ایدئولوژیک و گروههای همپیمان تروریستی است.
برخی کشورها که بهطور محدود کمکهایی را ارسال کردهاند، هشدار دادهاند که این کمکها نباید به دست حکومت طالبان برسد. این نشان میدهد که بیاعتمادی جامعه جهانی نسبت به حکومت طالبان بهطور مستقیم بر سرنوشت بازماندگان فاجعه سایه انداخته و دسترسی آنان به امدادهای فوری را محدود کرده است.
منتقدان باور دارند که حکومت طالبان نهتنها فاقد ظرفیت لازم برای ایجاد شبکهای منطقهای و بینالمللی در جهت جذب و مدیریت کمکها است، بلکه در پی استفاده تبلیغاتی از بحران است. این گروه با برگزاری نشستهای اضطراری، سفرهای نمادین مقامات به مناطق آسیبدیده و انتشار گسترده تصاویر و گزارشهای رسانهای، میکوشد خود را بهعنوان یک حکومت مسوول و دلسوز معرفی کند. با این حال، تجربههای گذشته نشان داده که این اقدامات بیشتر جنبه نمایشی دارد تا عملی.
نمونه بارز این موضوع، زلزله سال گذشته در هرات بود؛ فاجعهای که هزاران قربانی برجای گذاشت. حکومت طالبان با استفاده تبلیغاتی از آن حادثه، کمکهای داخلی و خارجی گستردهای جمعآوری کرد، اما بخش بزرگی از بازماندگان هنوز در سرپناههای موقت زندگی میکنند و مشکلات اساسیشان حل نشده است.
امروز نیز بیم آن میرود که فاجعه کنر به سرنوشتی مشابه دچار شود. در حالی که خانههای ویرانشده، مسیرهای بسته و سرمای کوهستانی زندگی را برای بازماندگان دشوار ساخته، نگرانی اصلی بسیاری از ناظران این است که طالبان بار دیگر از یک بحران انسانی برای تأمین منابع مالی و سیاسی خود بهرهبرداری کند.
به این ترتیب، زلزله اخیر شرق افغانستان تنها یک فاجعه طبیعی نیست، بلکه آیینهای است از ضعف ساختاری، بیاعتمادی بینالمللی و سوء مدیریتی که قربانیان اصلی آن، مردم محروم و آسیبپذیر افغانستان هستند.
نویسنده: محسن موحد- خبرگزاری دید