خبرگزاری دید: این تصمیم طالبان را میتوان به عنوان یک تبعیض آشکار در توزیع خدمات عمومی تفسیر کرد. مقامات طالبان بارها ادعا کردهاند که سیستم صحیشان فارغ از انگیزههای سیاسی و برای خدمت به همه شهروندان است، اما واقعیتها خلاف این را نشان میدهد.
در تازهترین اقدام بحثبرانگیز طالبان، تجهیزات و تشکیلات شفاخانه دولتی محمدعلی جناح از منطقه دشت برچی در غرب کابل به منطقه «ارزان قیمت» در شرق پایتخت منتقل میشود. گزارشها حاکی از آن است که این روند از دو روز پیش آغاز شده و بخش عمده تجهیزات روز گذشته (چهارشنبه، ۱۹ سنبله) جابهجا شده است.
این شفاخانه، که با کمک پاکستان در سال ۱۳۸۹ خورشیدی افتتاح شد، تنها مرکز درمانی بزرگ دولتی در غرب کابل بود و اکنون ساختمان آن خالی مانده، در حالی که ساکنان محلی با مشکلات عدیدهای روبرو خواهند شد. این تصمیم، که علیرغم اعتراضات مردمی اتخاذ شده، نه تنها یک جابهجایی ساده، بلکه نمادی از سیاستهای تبعیضآمیز در بخش بهداشت است که میتواند اعتماد عمومی به سیستم درمانی کشور را خدشهدار کند.
شفاخانه محمدعلی جناح، واقع در منطقه غرب کابل، با ظرفیت قابل توجه و تجهیزات مدرن، از زمان افتتاح در ۳۱ حمل ۱۳۸۹، نقش کلیدی در ارائه خدمات درمانی به شهروندان کابل و بیماران انتقالی از دیگر ولایتها ایفا کرده است. این منطقه، که عمدتاً محل سکونت اقوام شیعهمذهب است، با محرومیتهای تاریخی دست و پنجه نرم میکند.
گذشته از این، شفاخانه جناح نه تنها به عنوان یک مرکز درمانی عمل میکرد، بلکه نمادی از همکاری بینالمللی و امید به بهبود وضعیت صحی بود. البته طالبان پیش از این شفاخانه ۵۰ بستر دشت برچی را نیز به دلیل ادعای کمبود بودجه تعطیل کرده بودند.
انتقال فعلی اما نشاندهنده اولویتبندی شرق کابل –که اغلب با پایگاههای حمایتی طالبان همخوانی دارد– بر غرب تلقی میشود. این اقدام توصیفی از یک سیاست نابرابر است که منابع محدود را به نفع مناطق خاص هدایت میکند، در حالی که غرب کابل با جمعیت متراکم و نیازهای فوری رها میشود.
با این وصف، این تصمیم طالبان را میتوان به عنوان یک تبعیض آشکار در توزیع خدمات عمومی تفسیر کرد. مقامات طالبان بارها ادعا کردهاند که سیستم صحیشان فارغ از انگیزههای سیاسی و برای خدمت به همه شهروندان است، اما واقعیتها خلاف این را نشان میدهد. انتقال تجهیزات بدون توجه به نامه اعتراضی ساکنان غرب کابل، که چند روز پیش به رسانهها درز کرد، بیانگر بیاعتنایی به صدای مردم است.
این نامه درخواست کرده بود تا وزارت صحت عامه طالبان از انتقال صرفنظر کند و در عوض بخشهای بیشتری از شفاخانه را تجهیز و فعال سازد. نادیده گرفتن چنین درخواستی نه تنها اعتماد را کاهش میدهد، بلکه میتواند به افزایش نابرابریهای اجتماعی منجر شود. در حالی که غرب کابل با چالشهایی مانند فقر، ناامنی و دسترسی محدود به خدمات روبرو است، حذف یک مرکز درمانی کلیدی میتواند بحرانهای صحی را تشدید کند.
تبعات اجتماعی این اقدام فراتر از مسائل صحی است و به حوزه سیاسی نیز کشیده میشود. غرب کابل، با جمعیت قابل ملاحظه، همواره از محرومیتهای ساختاری رنج برده و این تصمیم میتواند احساس حاشیهنشینی را تقویت کند. مردم این منطقه ممکن است خود را در تصمیمگیریهای حکومتی نادیده بگیرند، که این امر نگاهها به حاکمیت طالبان را تغییر میدهد.
علاوه بر این، چنین سیاستهایی میتواند به کاهش مشروعیت حکومت منجر شود، زیرا خلاف اصول یک دولت فراگیر است که خود را حافظ منافع همه شهروندان معرفی میکند. انتقال تجهیزات بدون برنامهریزی برای ساختمان باقیمانده –که ممکن است به ویرانهای تبدیل شود– هدررفت منابع را نشان میدهد. این اقدام نه تنها تبعیضآمیز است، بلکه غیراقتصادی نیز به نظر میرسد، زیرا هزینههای جابهجایی و اختلال در خدمات را افزایش میدهد.
به نظر میرسد برای اصلاح این وضعیت، طالبان بایستی رویکردی اصلاحی اتخاذ کند. به جای انتقال، میتوانستند با جذب کمکهای بینالمللی یا تخصیص بودجه داخلی، شفاخانه جدیدی در شرق کابل احداث کنند، در حالی که شفاخانه جناح را در غرب حفظ میکردند. این رویکرد نه تنها عدالت را تضمین میکند، بلکه اعتماد عمومی را بازسازی مینماید.
سخن پایانی اینکه، انتقال شفاخانه جناح بیش از یک جابهجایی فنی، نمادی از شکست در تحقق عدالت صحی است. این تصمیم، که تاهنوز با انتقادهای گسترده روبرو شده، میتواند به کاهش اعتماد و افزایش نابرابریها بیانجامد. طالبان برای حفظ مشروعیت، باید سیاستهای فراگیرتری اتخاذ کنند و از تبعیضهای قومی-منطقهای پرهیز نمایند. تنها با چنین اصلاحاتی میتوان به سمت یک سیستم صحی عادلانه حرکت کرد که همه شهروندان را پوشش دهد.
نویسنده: رحمت الله عنایتی-خبرگزاری دید