پیمان امنیتی ریاض ــ اسلامآباد؛ پیام بیاعتمادی به آمریکا و اهرم فشار بر طالبان
خبرگزاری دید: عربستان سعودی و پاکستان با امضای یک پیمان دفاعی مشترک، نه تنها فصل تازهای در همکاریهای امنیتی خود گشودند، بلکه پیامی روشن به واشنگتن درباره کاهش اعتماد به تعهدات امنیتی آمریکا در خلیج فارس مخابره کردند. این توافق همچنین میتواند بهعنوان ابزاری راهبردی برای اسلامآباد در مواجهه با حکومت سرپرست طالبان و تنشهای مرزی با هند بهکار گرفته شود.
امضای پیمان امنیتی میان عربستان و پاکستان، تحولی مهم در معادلات منطقهای به شمار میرود؛ تحولی که همزمان بازتابی از تردید قدرتهای عربی نسبت به توان ایالات متحده در تضمین امنیت خلیج فارس و هم ابزاری تازه برای پاکستان در مقابله با چالشهای امنیتی خود است. حضور محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان و شهباز شریف، نخستوزیر پاکستان، در کنار فرمانده ارتش این کشور در مراسم امضا، نشان از اهمیت بالای توافق دارد.
بیانیه دفتر نخستوزیر پاکستان با تأکید بر اصل «تجاوز به یکی، تجاوز به هردو» این پیمان را نشانهای از تعهد مشترک برای تقویت بازدارندگی و همکاری دفاعی معرفی کرده است. این بند بهویژه برای اسلامآباد در شرایطی که با تهدید طالبان و منازعه دیرینه با هند دست به گریبان است، اهمیتی حیاتی دارد.
انعقاد این پیمان در حالی صورت گرفت که حمله رژیم صهیونیستی به قطر و واکنش محتاطانه واشنگتن، اعتماد بسیاری از کشورهای عربی به تضمینهای امنیتی آمریکا را متزلزل کرده است. اگرچه مقامات سعودی این توافق را محصول سالها مذاکره دانستهاند، اما ناظران معتقدند تحولات اخیر در منطقه، از جمله جنگ غزه و حمله مستقیم اسراییل به دوحه، نقش تعیینکنندهای در تسریع آن داشته است.
برای پاکستان، این پیمان فرصتی است تا در برابر طالبان که پس از خروج آمریکا از افغانستان دست بالا را پیدا کردهاند، توازن قوا برقرار کند. افزایش حملات تروریستی و تنشهای مرزی با کابل، دولت اسلامآباد را وادار به جستجوی پشتیبانی خارجی کرده است. عربستان که در دهه ۹۰ میلادی حامی اصلی طالبان بود، اکنون با اتخاذ رویکردی محتاطانهتر، به تقویت اسلامآباد در برابر این گروه کمک میکند؛ اقدامی که میتواند طالبان را زیر فشار بیشتری قرار دهد.
همزمان، شرایط اقتصادی شکننده پاکستان، نیاز این کشور به حمایت مالی و تجهیز نظامی را دوچندان کرده است. پیمان امنیتی با عربستان، علاوه بر جنبه نظامی، میتواند زمینهساز افزایش سرمایهگذاری و کمکهای مالی ریاض باشد. از همین منظر، تحلیلگران این توافق را بخشی از راهبرد چندجانبه پاکستان برای مدیریت بحرانهای داخلی و خارجی میدانند.
بهطور کلی، امضای این پیمان نه تنها بازتاب تغییر در اولویتهای امنیتی دو کشور است، بلکه نشانهای از بازآرایی اتحادهای منطقهای نیز محسوب میشود؛ بازآراییای که آمریکا در آن بیش از پیش جایگاه لرزان و پر از تردیدی دارد.
سید رضا موسوی