بگرام؛ آزمون استقلال و اقتدار حکومت طالبان در برابر فشار آمریکا
خبرگزاری دید: از منظر حکومت طالبان، هرگونه حضور نظامی یا غیرنظامی آمریکا در بگرام، فارغ از شکل و عنوان آن، به معنای تهدید مستقیم استقلال و اقتدار این حکومت است. بگرام در ذهن رهبران حکومت طالبان به نماد مقاومت تاریخی در برابر اشغال خارجی و مرکز استراتژیک دفاع از حاکمیت ملی تبدیل شده است.
پایگاه هوایی بگرام، نماد تاریخی قدرت و استقلال نظامی افغانستان، بار دیگر در کانون توجهات بینالمللی قرار گرفته است. اخیراً دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا با هشدار و تهدید خواستار بازپسگیری این پایگاه هوایی استراتژیک شده و واکنشهای زیادی را هم در حوزه داخلی از سوی مقامات حکومت طالبان و هم در سطح منطقه و جهان شده است. با این حال، زلمی خلیلزاد، نماینده پیشین ویژه آمریکا در امور افغانستان، در پستی در شبکه اجتماعی ایکس تاکید کرده که «اطلاعات نادرست و گمراهکننده زیادی» درباره آینده همکاریهای امنیتی میان ایالات متحده و افغانستان منتشر شده و «ایالات متحده قصد ندارد بگرام را از افغانها بگیرد یا آن را ضمیمه خود سازد.» با این حال، محور اصلی این اظهارات، کلیدواژه «عملیات مشترک ضدتروریزم» است؛ عبارتی که آمریکا همواره برای توجیه ورود مجدد خود به افغانستان و بازگشت به پایگاه بگرام به کار میگیرد.
از منظر حکومت طالبان، هرگونه حضور نظامی یا غیرنظامی آمریکا در بگرام، فارغ از شکل و عنوان آن، به معنای تهدید مستقیم استقلال و اقتدار این حکومت است. بگرام در ذهن رهبران حکومت طالبان به نماد مقاومت تاریخی در برابر اشغال خارجی و مرکز استراتژیک دفاع از حاکمیت ملی تبدیل شده است. حتی یک نظامی یا غیرنظامی آمریکایی در این پایگاه، میتواند بدان معنا تلقی شود که حکومت طالبان در مقابل آمریکا کوتاه آمده و دست به اقدامی زده که مبارزه طولانی با اشغالگران خارجی، باطل و بیمعنا بوده است.
تحلیلگران سیاسی بر این باورند که آمریکا با تکیه بر ایده «عملیات مشترک ضدتروریزم» به دنبال بازگشت به بگرام است، اما هدف اصلی آن صرفاً امنیتی نیست. حضور مجدد آمریکا در این پایگاه، حتی اگر محدود به اهداف غیرنظامی یا ادعایی ضدتروریزم باشد، پیامی استراتژیک به حکومت سرپرست طالبان، روسیه و چین ارسال میکند؛ پیامی که نشان میدهد افغانستان همچنان تحت نفوذ و نظارت ایالات متحده قرار دارد و حاکمیت طالبان به چالش کشیده شده است.
این وضعیت، رهبران حکومت طالبان را در موقعیتی دشوار قرار داده است؛ آنان اکنون بر سر دو راهی تاریخی قرار دارند: حفظ استقلال واقعی و نشان دادن اقتدار در برابر فشار خارجی یا پذیرش حضور آمریکا و در نتیجه از دست دادن بخشی از مشروعیت و اعتبار خود که بر جهاد و مبارزه با اشغالگران بنیان نهاده شده است. ضمن این که هرگونه عقبنشینی در برابر خواستههای واشنگتن، میتواند نقطه آغازین فشارهای بیشتر آمریکا باشد و آنها را در مقابل سایر مطالبات بینالمللی نیز مستعد کوتاه آمدن کند.
از سوی دیگر، پیامدهای رسانهای و روانی این مساله نیز بسیار مهم است. رسانهها و افکار عمومی افغانستان، حضور هر نوع نیرو یا نماینده آمریکا در بگرام را نشانهای از کاهش اقتدار و استقلال حکومت طالبان تلقی خواهند کرد. رهبران طالبان باید توجه داشته باشند که حتی کوچکترین امتیازدهی در این زمینه میتواند اعتماد داخلی به آنان را تضعیف خواهد کرد و زمینهساز بحرانهای سیاسی و اجتماعی در سطح ملی خواهد شد.
علاوه بر این، بگرام از منظر استراتژیک، نقش نمادین و عملی بسیار مهمی دارد. این پایگاه نه تنها مرکز عملیات نظامی محسوب میشود، بلکه به عنوان نماد توانایی دفاع از کشور و مقاومت در برابر نفوذ خارجی نیز شناخته میشود. ورود آمریکا به این پایگاه، حتی با عنوان همکاری ضدتروریزم، این نماد را مخدوش میکند و نشان میدهد که طالبان هنوز قادر به مدیریت و کنترل کامل کشور نیستند.
در سطح بینالمللی، آمریکا تلاش میکند با بازگشت به بگرام و بهرهگیری از آن به عنوان ابزار فشار، به کشورهای رقیب مانند روسیه، چین و ایران نشان دهد که افغانستان زیر نفوذ واشنگتن است و طالبان هنوز به طور کامل از استقلال عملی خود برخوردار نیستند. این پیام، برای طالبان چالشی جدی است؛ زیرا هر واکنش یا عقبنشینی آنان، تحت نظارت دقیق جهانی قرار دارد و میتواند بر جایگاه آنان در صحنه بینالمللی تأثیر بگذارد.
در جمعبندی، میتوان گفت بگرام به آزمونی بزرگ برای حکومت طالبان تبدیل شده است. این پایگاه نقطهای است که استقلال، اقتدار و توانایی طالبان را در مدیریت امور داخلی و مقابله با فشار خارجی مورد سنجش و ارزیابی قرار میدهد. تصمیم درباره نحوه مواجهه با درخواست آمریکا برای ورود به بگرام، نه تنها یک مساله امنیتی و عملیاتی، بلکه یک موضوع حیثیتی و وجودی برای طالبان است. رهبران طالبان باید با درک دقیق اهمیت نمادین و استراتژیک این پایگاه، راهبردی اتخاذ کنند که استقلال ملی کشور حفظ شود؛ چرا که داشتن استقلال آسان نیست و بهای آن، مقاومت در برابر نفوذ و تحمیل شرایط خارجی است.
نویسنده: محسن موحد – خبرگزاری دید