اظهارات دونالد ترامپ درباره احتمال بازپسگیری پایگاه هوایی بگرام، مرحلهای تازه از سیاست آمریکا در افغانستان را نمایان میکند؛ تلاشی برای مهار رقبای منطقهای که میتواند با تهدید ثبات نسبی افغانستان، کشور را به میدان رقابت جهانی بازگرداند.
کارشناسان مسائل افغانستان، معتقدند که سخنان ترامپ درباره بازپسگیری بگرام، بخشی از یک راهبرد بزرگتر در سیاست خارجی آمریکا است و باید آن را در سه مرحله نگاه واشنگتن به افغانستان بررسی کرد:
مرحله نخست: خروج برای پرهیز از هزینه به نفع رقبای استراتژیک
ترامپ در دوره اول ریاستجمهوری خود تأکید داشت که آمریکا «پولیس جهان» نیست و نباید هزینه جنگی را متحمل شود که سود آن نصیب رقبای استراتژیک مانند چین، روسیه و ایران میشود. بر همین اساس، برنامهریزی شد نیروهای آمریکایی در دوره بایدن از افغانستان خارج شوند. انتظار آمریکا آن بود که پس از خروج، افغانستان گرفتار جنگ داخلی و طالبان تضعیف شود، اما فروپاشی سریع حکومت کابل و بازگشت بدون نبرد طالبان واقعیتی تازه ایجاد کرد.
مرحله دوم: مهار طالبان و فشار اقتصادی
پس از خروج، واشنگتن تلاش کرد تثبیت طالبان را محدود کند. ابزارهای اصلی شامل بلوکه کردن داراییهای افغانستان، بهرسمیتنشناختن حکومت طالبان و فشارهای امنیتی از طریق گروههایی مانند داعش و تحریم سران طالبان بود. با این اقدامات، هدف آمریکا جلوگیری از ثبات افغانستان بود؛ چرا که ثبات موجب فعال شدن مسیرهای اقتصادی و ژئواکونومیک منطقه و بهرهبرداری چین، روسیه، ایران و هند میشد. با این حال، تلاش برای انزوا موفقیت کامل نداشت و کشورهای منطقه تعاملاتی گسترده با حکومت طالبان را آغاز کردند.
مرحله سوم: بازگشت به معادله امنیتی با کارت بگرام
اظهارات ترامپ درباره بازپسگیری بگرام، «گام سوم» سیاست آمریکا محسوب میشود. بازگشت به بگرام سه معنا دارد:
زیر سؤال بردن استقلال حکومت طالبان
امنیتیسازی مجدد افغانستان و تبدیل کردن آن از میدان همکاری اقتصادی به میدان رقابت امنیتی.
فشار بر رقبای منطقهای مانند چین، روسیه و ایران که در حال سرمایهگذاری سیاسی و اقتصادی در افغانستاناند.
با توجه به روابط حکومت طالبان با مسکو و پکن و حساسیت داخلی نسبت به اشغال دوباره، اجرای این طرح در کوتاهمدت بعید است، اما طرح آن اهداف واشنگتن را روشن میسازد: بازگرداندن افغانستان به محور رقابت قدرتهای بزرگ.
این روند نشان میدهد که سیاست آمریکا در افغانستان بیش از آن که بر منافع مردم کشور متمرکز باشد، ابزاری برای مدیریت رقابتهای ژئوپلیتیک است و هرگونه تشدید این رقابت، بیشترین هزینه را بر دوش مردم افغانستان و همسایگان خواهد گذاشت.
واحد بینالملل خبرگزاری دید