دو خروجی مهم نشست مخالفان طالبان در اسلامآباد
خبرگزاری دید: در نشست اسلامآباد چهرههایی چون نصیراحمد اندیشه، مصطفی مستور، فوزیه کوفی و حسین یاسا حضور داشتند. سطح پایین مدعوین نشان میدهد که پاکستان با احتیاط وارد این عرصه شده و تنها به یک تلنگر بسنده کرده است.
نشست اخیر مخالفان طالبان در اسلامآباد با وجود آنکه تحتالشعاع موج خبری قطع اینترنت در افغانستان قرار گرفت، پیامهای قابل توجهی برای حکومت طالبان به همراه داشت. این نشست با عنوان «بهسوی اتحاد و اعتماد» روزهای هشتم و نهم میزان به میزبانی «مؤسسه ثبات استراتژیک جنوب آسیا» و با همکاری نهادی به رهبری فوزیه کوفی، عضو پیشین پارلمان افغانستان، برگزار شد. هرچند سطح مهمانان نشست بالا نبود، اما برگزاری آن در خاک پاکستان پرسشهای جدی درباره اهداف اسلامآباد ایجاد کرده است.
اهداف پاکستان از میزبانی مخالفان طالبان
پاکستان طی دو دهه گذشته از طالبان حمایت کرد و انتظار داشت حکومت جدید کابل همسو با منافع اسلامآباد عمل کند. با این حال طالبان پس از به قدرت رسیدن سیاستی مستقل در پیش گرفتند؛ از جمله آغاز روابط با هند که ضربه بزرگی به انتظارات پاکستان بود. در کنار این، اتهام حمایت طالبان افغانستان از تحریکطالبانپاکستان (TTP) همواره بهعنوان ابزاری برای فشار اسلامآباد بر کابل بهکار رفته است. حال که طالبان حاضر به تمکین در برابر خواستههای پاکستان نشدهاند، اسلامآباد تلاش دارد از ابزار تازهای یعنی میزبانی مخالفان طالبان بهره ببرد و به نوعی «سر گرگ را به طالبان نشان دهد».
ترکیب مهمانان و پیام نشست
در نشست اسلامآباد چهرههایی چون نصیراحمد اندیشه، مصطفی مستور، فوزیه کوفی و حسین یاسا حضور داشتند. سطح پایین مدعوین نشان میدهد که پاکستان با احتیاط وارد این عرصه شده و تنها به یک تلنگر بسنده کرده است. میزبانی توسط یک اندیشکده کمنامونشان با شعار «ترویج صلح و اعتماد» نیز نشانگر آن است که اسلامآباد فعلاً به دنبال بهرهگیری محدود از این ابزار است، اما ظرفیت گسترش آن را در آینده دارد.
بیاعتمادی مخالفان طالبان به پاکستان
مخالفان طالبان ترکیبی از فعالان مدنی، زنان و سیاستمداران پیشین هستند که سقوط جمهوریت آنها را به خارج از کشور کشاند. بیشتر این افراد پاکستان را عامل اصلی وضعیت موجود میدانند، از همین رو اعتماد به اسلامآباد برای شان دشوار است. برخی دعوتشدگان حتی از حضور در نشست خودداری کردند. مواضع تندی همچون اظهارات غفور لیوال، سفیر پیشین افغانستان در ایران، که پاکستان را «منبع آلودگی و تهدید» دانست، نمونهای از بیاعتمادی عمیق به میزبان است.
محتوای نشست و تصمیمات نخستین
نشست پشت درهای بسته برگزار شد و اطلاعات اندکی از آن منتشر گردید. آنچه تاکنون رسانهای شده، نشان میدهد مباحث اصلی پیرامون تهدیدهای ناشی از حاکمیت طالبان، مبارزه سیاسی و مدنی و حتی مسلحانه با این گروه، توقف اخراج مهاجران، اعتمادسازی منطقهای و ایجاد سازوکار هماهنگی بین گروهها بوده است. در پایان، شرکتکنندگان پیشنهاد کردند نشست اسلامآباد به یک روند مستمر تبدیل شود و دفتر سیاسی ویژهای برای هماهنگی ایجاد گردد. میزبانان نیز با اصل ایجاد «روند اسلامآباد» موافقت کردند، هرچند در خصوص تأسیس دفتر هنوز تصمیم نهایی اعلام نشده است.
احتمال شکلگیری جبههای تازه
یکی از نکات برجسته نشست، طرح مبارزه مسلحانه در کنار اقدامات سیاسی بود. این موضوع میتواند مقدمهای برای ایجاد جریانی جدید در افغانستان باشد؛ جریانی متفاوت از جبهه مقاومت ملی یا جبهه آزادی و با پشتوانه احتمالی پاکستان. چنین سناریویی، در صورت تحقق، معادلات امنیتی و سیاسی افغانستان را پیچیدهتر خواهد کرد.
جمعبندی
پاکستان در این مرحله تلاش دارد با استفاده از یک نشست محدود، پیام روشنی به طالبان بدهد: اسلامآباد همچنان توانایی سازماندهی مخالفان حکومت کابل را دارد. شکلگیری «روند اسلامآباد» به معنای آن است که دستکم سالانه شاهد نشستهایی مشابه خواهیم بود. اگر تنش میان کابل و اسلامآباد افزایش یابد، احتمالاً این روند به بستری برای تشکیل یک جبهه مسلح تازه تبدیل شود. با این حال، آنچه اکنون رخ داده بیش از آن که اقدامی عملی باشد، هشدار و نشان دادن ظرفیتهای بالقوه پاکستان است. از سوی دیگر، طالبان نیز بیتردید ابزارهای خاص خود را برای مقابله با چنین فشارهایی در اختیار دارند.
در مجموع، نشست اسلامآباد را میتوان نقطه آغاز یک بازی جدید دانست؛ بازیای که خروجی نخست آن شکلگیری «روند اسلامآباد» و خروجی دوم، احتمال ظهور یک جبهه مسلح تازه علیه طالبان است.
نویسنده: محسن موحد – خبرگزاری دید