خبرگزاری دید: ممنوعیت کشت خشخاش از سوی حکومت طالبان در سال ۲۰۲۲ نهتنها تولید تریاک در افغانستان را به پایینترین سطح تاریخی رسانده، بلکه ساختار و مسیرهای قاچاق مواد افیونی در جنوب آسیا را بهطور چشمگیری تغییر داده است. این تحول اکنون پیامدهای اقتصادی، امنیتی و اجتماعی گستردهای برای منطقه به همراه دارد.
بر اساس تحلیل تازه پلتفرم Geopolitical Monitor و دادههای سازمان ملل، سطح زیر کشت خشخاش در افغانستان در پی اجرای ممنوعیت کشت خشخاش توسط طالبان، به حدود ۱۰ هزار و ۲۰۰ هکتار کاهش یافته است؛ رقمی که نسبت به میانگین دو دهه گذشته، کاهش بیش از ۹۵ درصدی را نشان میدهد.
افغانستان که تا پیش از سال ۲۰۲۲ حدود ۸۰ درصد تریاک جهان و نزدیک به ۹۵ درصد هروئین مصرفی اروپا را تأمین میکرد، اکنون شاهد انتقال محور تولید و قاچاق به نواحی محدود شمالشرق کشور، بهویژه ولایت بدخشان است؛ منطقهای که کنترل حکومت طالبان در آن شکنندهتر بوده و شبکههای قاچاق سنتی هنوز فعالاند.
کاهش عرضه جهانی تریاک باعث افزایش چشمگیر قیمت مواد افیونی در بازارهای غیرقانونی شده و قاچاقچیان برای جبران کمبود، مسیرهای تازهای در امتداد مرزهای ایران، پاکستان و آسیای میانه ایجاد کردهاند.
در سطح داخلی، ممنوعیت کشت، بحران معیشتی در میان جوامع روستایی را تشدید کرده است. برنامههای جایگزینی کشت خشخاش با محصولات قانونی مانند گندم و میوههای فصلی تاکنون بهدلیل سود پایین، کمبود نقدینگی و خشکسالیهای پیاپی با شکست مواجه شده است.
تحلیلگران معتقدند که تداوم این وضعیت میتواند اقتصاد روستایی افغانستان را در آستانه فروپاشی قرار دهد و زمینه را برای احیای غیررسمی کشت خشخاش یا گسترش اقتصاد قاچاق دیگر فراهم کند.
در سطح منطقهای نیز بازآرایی مسیرهای قاچاق و فشار معیشتی در افغانستان ممکن است الگوی جدیدی از رقابت و همکاری امنیتی میان کشورهای جنوب آسیا را رقم بزند.