اجلاس شانگهای در مسکو؛ شتابگیری یکپارچهسازی اقتصادی
خبرگزاری دید: نشست سران دولتهای عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) قرار است امروز و فردا ۲۶ و ۲۷ عقرب ۱۴۰۴ در مسکو، تحت ریاست دورهای روسیه، به نقطه عطفی برای تعمیق همکاریهای اقتصادی اوراسیا و تقویت مسیرهای تجارت چندجانبه تبدیل شدهاست. این نشست که سه ماه پس از اجلاس مهم تیانجین برگزار میشود، انتظار میرود مسیر عملیسازی نقشه راه تجارت و چارچوبهای مالی جدید بین اعضا را هموار کند.
بر اساس اعلام گروه کارشناسی سازمان، «نقشه راه همکاری تجاری» که پیشتر تدوین شده، قرار است در این اجلاس برای تصویب نهایی ارائه شود؛ برنامهای که از سطح سیاسی فراتر رفته و هدف آن نهادینهسازی یکپارچگی تجاری تا پایان دهه جاری است.
محور اقتصادی؛ از طرحهای کلان تا اقدامات اجرایی
در مرکز دستور کار اجلاس مسکو، همکاریهای اقتصادی چین و روسیه قرار دارد؛ دو اقتصاد بزرگ سازمان که انرژی، سرمایهگذاری و سازوکارهای تسویه مالی را محور گفتوگو قرار دادهاند.
حضور لی چیانگ، نخستوزیر چین، در این نشست نیز امیدها را برای تقویت همافزایی توسعهای و بازکردن مسیرهای جدید سرمایهگذاری چین در قالب طرح کمربند و جاده افزایش دادهاست. به گفته تحلیلگران، نقشآفرینی فعال چین در تدوین برنامه پنجساله ۲۰۲۶ ـ ۲۰۳۰ و حرکت بهسوی اقتصاد نوآورانه، فرصتهای گستردهای برای سایر کشورهای عضو ایجاد خواهد کرد.
تجارت چین ـ روسیه؛ تقویت شراکت راهبردی
یکی از پروژههای کلیدی مورد بحث، تعیین جدول زمانی اجرای خط لوله «قدرت سیبری ۲» برای انتقال گاز روسیه به چین از مسیر مغولستان است. اگرچه تفاهمنامه همکاری امضا شده، اما زمانبندی ساخت هنوز قطعی نیست و پکن نیز بودجه مشخصی اختصاص ندادهاست.
چین و هند؛ فرصتهای نو برای توازن تجاری
همزمان، گفتوگوهای سازمان همکاری شانگهای میتواند در کاهش عدم توازن تجاری میان چین و هند نقش مهمی ایفا کند. حجم تجارت دوجانبه در سال مالی ۲۰۲۳ ـ ۲۴ به ۱۱۸.۴ میلیارد دالر رسید، اما کسری تجاری هند حدود ۱۰۰ میلیارد دالر برآورد میشود. توسعه همکاریها در بخشهایی مانند فناوری، انرژی، زیرساخت و استفاده از ارزهای محلی میتواند زمینهساز رویکردی پایدارتر و متوازنتر شود.
جهتگیری کلی: فضای تجاری یکپارچه درون SCO
برنامه اقدام تدوینشده، بر کاهش موانع تجاری، تقویت زیرساختهای حملونقل و توسعه سامانههای مالی مستقل تأکید دارد. در این چارچوب، پیشنهاد ایجاد «بانک توسعه SCO» نیز بار دیگر به جریان افتاده و ممکن است اجلاس مسکو زمان تبدیل این ایده دیرینه به طرح عملیاتی باشد.
ابعاد جیوپولیتیکی؛ تقویت نقش اوراسیا در نظم چندقطبی
این نشست تنها پیام اقتصادی ندارد؛ بلکه تقویتکننده جایگاه سازمان شانگهای SCO به عنوان یکی از ستونهای نظم چندقطبی درحال شکلگیری است. در نشست تیانجین، شیجینپینگ بر «برابری حاکمیتی» و رد سیاستهای بلوکمحور تأکید کرد و پوتین نیز بر ضرورت توسعه همکاریهای انرژی و توسعه امنیت سخن گفت.
همچنین توسعه سازوکارهای تسویه با ارزهای محلی و انتشار اوراق مشترک میتواند آسیبپذیری اعضا را در برابر فشارهای مالی غرب کاهش دهد.
چالشها؛ از شکاف ظرفیتها تا فشارهای خارجی
با وجود چشمانداز مثبت، موانعی همچون پیچیدگی ایجاد زیرساخت مالی مشترک، اختلاف ظرفیت اقتصادی میان اعضا، هماهنگی مقررات و فشارهای جیوپولیتیکی خارجی میتواند سرعت یکپارچگی را محدود کند. تحقق نقشهراه ۲۰۳۰ نیازمند اراده سیاسی قوی و تأمین منابع مالی گسترده است.
چشمانداز آینده
اگر اعضا بتوانند برنامه بلندمدت ۲۰۲۶ ـ ۲۰۳۰ را تصویب و عملیاتی کنند، نشست مسکو میتواند نقطه آغاز دورهای جدید از همگرایی اقتصادی در اوراسیا باشد.
اجلاس مسکو در نهایت آزمونی برای تبدیل شعارها به اقدام واقعی است؛ آزمونی که موفقیت آن میتواند سازمان همکاری شانگهای را وارد مرحلهای از مقاومت اقتصادی، همگرایی پایدار و نقشآفرینی جهانی گستردهتر کند.