افغانستان کنونی؛ فرصتها و چالشهای بازگشت به شانگهای
خبرگزاری دید: حضور در شانگهای میتواند به افزایش مشروعیت سیاسی طالبان و بهبود روابط با دیگر اعضا و جامعه بینالمللی کمک کند. این فرصت برای مشارکت در پروژههای منطقهای و جذب حمایتهای دیپلماتیک و اقتصادی حیاتی است.
در سالهای اخیر، افغانستان با تغییرات سیاسی عمیق و چالشهای اقتصادی و امنیتی گسترده روبهرو بوده است. اکنون طالبان تلاش میکنند حضور افغانستان در سازمان همکاری شانگهای (SCO) را احیا کنند و جایگاه ناظر کشور را در نشستهای آینده این سازمان بازگردانند. به تازگی مولوی گلحسن حسن سفیر طالبان در مسکو، با بختیار حکیموف، نماینده ویژه رئیسجمهور روسیه در سازمان شانگهای دیدار کرده و پیرامون حضور افغانستان در نشستهای آینده این سازمان رایزنی کرده است. این اقدام نشانه تمایل کابل برای بازسازی روابط منطقهای و بازگشت به معادلات اقتصادی و سیاسی آسیای مرکزی است.
سازمان همکاری شانگهای، شامل کشورهای آسیای مرکزی، چین، روسیه و برخی کشورهای آسیای جنوبی، یکی از نهادهای کلیدی برای هماهنگی اقتصادی و امنیتی در منطقه به شمار میرود. حضور افغانستان در این سازمان، حتی بهعنوان ناظر، فرصتی است برای تعامل مستقیم با اعضای تأثیرگذار، مشارکت در پروژههای مشترک و دسترسی به شبکههای اقتصادی منطقهای که میتواند به توسعه اقتصادی و ثبات داخلی کمک کند.
فرصتهای عضویت ناظر افغانستان
احیای عضویت ناظر، چند فرصت مهم برای افغانستان ایجاد میکند. نخست، این عضویت زمینه جذب سرمایهگذاری و مشارکت در پروژههای اقتصادی مشترک را فراهم میکند. با توجه به نیاز مبرم کشور به توسعه زیرساختها، انرژی و پروژههای زراعتی، همکاری با اعضای شانگهای میتواند فشارهای اقتصادی داخلی را کاهش دهد و فرصتهای شغلی برای جوانان فراهم کند.
دوم، عضویت ناظر امکان مشارکت افغانستان در مباحث امنیتی منطقه را فراهم میآورد. افغانستان طی سالهای اخیر با تهدیدات گروههای شورشی و بحرانهای داخلی مواجه بوده و دسترسی به تبادل اطلاعات امنیتی و همکاری مرزی از طریق شانگهای میتواند به کاهش این تهدیدات کمک کند. نقش روسیه به عنوان یکی از اعضای کلیدی سازمان در تسهیل گفتوگوها و کاهش موانع عضویت ناظر افغانستان اهمیت ویژهای دارد.
سوم، حضور در شانگهای میتواند به افزایش مشروعیت سیاسی طالبان و بهبود روابط با دیگر اعضا و جامعه بینالمللی کمک کند. این فرصت برای مشارکت در پروژههای منطقهای و جذب حمایتهای دیپلماتیک و اقتصادی حیاتی است.
چالشهای پیش رو
با وجود فرصتها، عضویت ناظر افغانستان با چالشهای جدی مواجه است. نخستین چالش، نگرانی کشورهای عضو در خصوص وضعیت حقوق بشر و سیاسی داخلی افغانستان است. اعضای سازمان ممکن است در مورد تعهد طالبان به استانداردهای بینالمللی و حفاظت از اقلیتها و مهاجران تردید داشته باشند، مسألهای که میتواند روند بازگشت افغانستان به سازمان را کند کند.
چالش دوم، محدودیتهای اقتصادی و ناپایداری سیاسی داخلی است. افغانستان هنوز با بحران منابع مالی، نبود سیستم بانکی کارآمد و زیرساختهای ناکافی روبهرو است که میتواند اجرای پروژههای منطقهای را دشوار سازد.
چالش سوم، تضاد منافع و رقابت میان کشورهای عضو است. اعضای بزرگ مانند چین و روسیه ممکن است فشارهایی برای تحقق اهداف اقتصادی و امنیتی خود در افغانستان اعمال کنند، که این امر میتواند استقلال تصمیمگیری کابل را محدود کند. همچنین تهدیدات امنیتی داخلی و فعالیت گروههای شورشی میتواند سطح مشارکت دیگر اعضا را کاهش دهد.
بازگشت افغانستان به جایگاه ناظر در سازمان شانگهای هم فرصتی برای ارتقای موقعیت اقتصادی و سیاسی کشور و هم آزمونی برای سیاست خارجی طالبان است. موفقیت این مسیر مستلزم تعامل سازنده با اعضای سازمان، ارائه تضمینهای عملی در حوزه امنیت و اقتصاد، و مدیریت چالشهای داخلی و خارجی است. اگر این تلاشها به ثمر بنشیند، افغانستان میتواند حضور فعال و مؤثری در معادلات منطقهای داشته باشد و نقش مهمی در توسعه اقتصادی و ثبات آسیای مرکزی ایفا کند.
در نهایت، احیای عضویت ناظر افغانستان در سازمان همکاری شانگهای نمادی از تمایل بسیار زیاد طالبان برای بازسازی روابط بینالمللی و منطقهای و فرصتی برای نشان دادن ظرفیتهای اقتصادی و سیاسی کشور است، مشروط بر آنکه تعاملات عملی و پایدار با اعضای این سازمان صورت گیرد.
نویسنده: احسان الله غوری – خبرگزاری دید