سفر هیئت اقتصادی خراسان رضوی به هرات؛ فرصتی برای تعمیق همگرایی راهبردی
خبرگزاری دید: ایران با ارائه دسترسی به بندر چابهار، مسیری ارزان، امن و مستقل از مرزهای شرقی را پیش روی اقتصاد افغانستان قرار داده است. این گذرگاه دریایی نه تنها هزینههای ترانزیتی را کاهش میدهد، بلکه استقلال اقتصادی افغانستان را در برابر فشارهای منطقهای تقویت میکند.
هیئت عالیرتبه اقتصادی به ریاست غلامحسین مظفری، والی/استاندار خراسان رضوی، روز گذشته (چهارشنبه ۵ قوس/آذر) با همراهی ۶۵ مدیر ارشد دولتی و فعال بخش خصوصی ایرانی وارد هرات شد.
این سفر دو روزه که به دعوت مقامات محلی طالبان صورت گرفت، با هدف پیگیری و عملیاتی کردن توافقات پیشین مشهد-هرات انجام شده و نشانهای روشن از عزم تهران برای تعمیق همکاریهای راهبردی اقتصادی با کابل به شمار میرود.
این سفر درحالی انجام میشود که افغانستان امروز بیش از هر زمان دیگری به تنوعبخشی به مسیرهای تجاری و کاهش وابستگیهای تکمحوری نیاز دارد. ایران با ارائه دسترسی به بندر چابهار، مسیری ارزان، امن و مستقل از مرزهای شرقی را پیش روی اقتصاد افغانستان قرار داده است. این گذرگاه دریایی نه تنها هزینههای ترانزیتی را کاهش میدهد، بلکه استقلال اقتصادی افغانستان را در برابر فشارهای منطقهای تقویت میکند. راهآهن خواف-هرات نیز به عنوان شریان حیاتی دیگری، ظرفیت انتقال کالا را چندین برابر افزایش داده و چشمانداز روشنی از ترانزیت منطقهای ترسیم میکند.
سرمایهگذاریهای جمهوری اسلامی ایران در بخشهای کلیدی اقتصاد افغانستان، فراتر از منافع تجاری، میتواند محرک اشتغالزایی گسترده و انتقال دانش فنی باشد. تجربه ایران در صنایع تبدیلی، زراعت پیشرفته، تولید انرژی و احداث زیرساختهای صنعتی، داراییهایی است که افغانستان به شدت به آنها نیازمند است. ایجاد شهرکهای صنعتی مشترک، توسعه معادن و راهاندازی نیروگاههای برق، همگی میتوانند هزاران فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم خلق کنند و چرخه فقر و بیکاری را در مناطق مرزی بشکنند. این فرآیند تنها زمانی به نتیجه میرسد که توافقات از سطح کاغذ به عرصه اجرا منتقل شوند.
البته موفقیت این همکاریها مستلزم برداشتن موانع ساختاری و اجرایی است که مسیر تجارت و سرمایهگذاری را کُند کردهاند. مشکلات گمرکی، محدودیتهای نظام بانکی، بیثباتی امنیتی در مسیرهای حملونقل، همگی چالشهایی هستند که باید با رویکردی جدی و سریع رفع شوند.
با این حال، حکومت فعلی طالبان اگر واقعاً به دنبال جذب سرمایه خارجی و رونق اقتصادی است، باید محیطی پایدار و قابل اتکا برای فعالیت بخش خصوصی و شرکای خارجی فراهم آورد. این تعهد نه تنها اعتماد را تقویت میکند، بلکه سرعت پیشرفت را چندین برابر خواهد کرد.
در کنار تمام ظرفیتهای اقتصادی، عامل انسانی و فرهنگی نقشی تعیینکننده در ژرفای روابط دوجانبه ایفا میکند. دو ملت افغانستان و ایران با اشتراکات تاریخی، زبانی و فرهنگی عمیقی پیوند خوردهاند که میتواند بستر اعتماد لازم برای همکاریهای بلندمدت را فراهم سازد. با این وصف، نگرشهای ایدئولوژیک افراطی و سیاستهای محدودکننده میتوانند این پیوندها را تضعیف کنند و فضای همکاری را مخدوش سازند. واقعبینی در سیاست خارجی ایجاب میکند که منافع ملی و اقتصادی در اولویت قرار گیرد، تا مسیر توسعه مشترک هموارتر گردد.
افغانستان در برهه کنونی نیازمند شرکای اقتصادی پایدار، قابل اعتماد و دارای منافع متقابل است. ایران با تمام توانمندیهای خود در عرصه انرژی، صنعت، زراعت و دسترسی به آبهای آزاد، میتواند چنین شریکی باشد. سفر اخیر والی خراسان رضوی به هرات فرصتی است تا نشان دهد توافقات میتوانند به واقعیت تبدیل شوند. این مسیر تنها با پیگیری جدی، حل مشکلات ناشی از بوروکراسی اداری، ایجاد شفافیت در قراردادها و تضمین امنیت سرمایهگذاریها قابل دستیابی است. اگر هر دو طرف با اراده مشترک گام بردارند، این همگرایی اقتصادی میتواند الگویی موفق برای سایر همسایگان نیز باشد و ثبات و رفاه روزافزون را به منطقه بازگرداند.
نویسنده: احمدذکی نویسا-خبرگزاری دید