خبرگزاری دید: عبدالقادر مؤمن همان «ملا امام» پیشین در بریتانیا که زمانی در مساجد لندن و لستر موعظه میکرد، اکنون به رهبر شاخه داعش در سومالیا تبدیل شده؛ شاخهای که از کوهستانهای کالمسکاد فرماندهی میشود و به گفته تحلیلگران، قلب مالی و عملیاتی احیای مجدد داعش در آفریقا و فراتر از آن است. علیرغم حملات هوایی آمریکا و فشار نیروهای محلی، مؤمن همچنان زنده و فراری است و شبکه مالی و عملیاتی تحت فرمانش پابرجا است.
عبدالقادر مؤمن در دهه ۱۹۵۰ در منطقه «پونتلند» سومالیا زاده شد. پس از مهاجرت به اروپا ـ ابتدا سویدن و سپس بریتانیا ـ در اوایل دهه ۲۰۰۰ به موعظه در مساجد لندن و لستر پرداخت و به خاطر دیدگاههای افراطی تحت نظر دستگاههای امنیتی بریتانیا بود.
در سال ۲۰۱۰ تحت فشار امنیتی بریتانیا به سومالیا بازگشت، ابتدا به گروه الشباب پیوست و سپس در ۲۲ اکتوبر ۲۰۱۵ با انتشار صدایی، بیعت خود را با داعش اعلام کرد و شاخه محلی آن داعش سومالیا را بنیان گذاشت.
شاخه ابتدایی داعش سومالیا گروهی کوچک بود، اما تحت رهبری مؤمن طی چند سال با جذب جنگجویان محلی و خارجی، رشد کرد. طبق برآوردها، شمار جنگجویان به حدود ۱٬۲۰۰ نفر رسید و این شاخه تبدیل به یکی از مراکز مالی و لجستیکی داعش شد.
کارشناسان میگویند این گروه نه فقط در منطقه فعال است، بلکه از طریق شبکهای گسترده پول، سلاح و نیرو به شاخههای دیگر داعش در آفریقا و حتی فراتر کمک میکند.
از سال ۲۰۱۶، مؤمن از سوی دولت ایالات متحده بهعنوان «تروریست جهانی ویژه» معرفی شد.
در تاریخ ۳۱ می ۲۰۲۴، حمله هوایی آمریکا به منطقه ای در نزدیک بوصاصو در سومالیا انجام شد که هدف آن مؤمن بود؛ سه عضو داعش کشته شدند، اما مرگ مؤمن تأیید نشد.
با وجود عملیات مشترک نیروهای منطقهای و آمریکایی در اواخر نوامبر ۲۰۲۵ ـ شامل حملات هوایی و زمینی به پایگاههای داعش در دره بعالده و کوهستان کالمسکاد مقامات امنیتی سومالی و منطقه «پونتلند» میگویند مؤمن هنوز زنده و در میان غارها و مخفیگاهها در این کوهستانها در حال جابهجایی است.
بر اساس گزارشها، بخش عمدهای از نیروها و مراکز مالی گروه منهدم شدهاند، اما شماری از جنگجویان ـ شاید حدود ۲۰۰ نفر ـ هنوز با مؤمن همراه هستند. آنها با کمبود غذا، دارو و مهمات مواجهاند، اما تهدیدشان همچنان جدی است.
متخصصان هشدار میدهند که بقای مؤمن و بازماندگان نزدیکش در دل آوارگی و مخفیکاری، حتی پس از این خسارات سنگین، نشاندهنده آن است که داعش به شیوهای جدید و پراکنده تلاش میکند بازسازی شود: ساختار غیرمتمرکز، شبکه مالی تاریک، روابط با گروههای مختلف و بهرهگیری از نقاط ضعف منطقهای. مقابله با چنین تهدیدی، فقط با عملیات نظامی کافی نیست، بلکه نیاز به همکاری اطلاعاتی، قطع منابع مالی و زیرساختی و بازسازی اجتماعی منطقه دارد.
نتیجه
مؤمن مسیری را از وعظ در مساجد لندن تا فرماندهی یک شبکه جهانی تروریستی در دل کوهستانهای سومالی طی کرده است؛ تغییری که نشان میدهد داعش نه مرده است و نه کنار رفته، بلکه در حال تطبیق با واقعیت جدید و تبدیل شدن به تهدیدی پراکنده و جهانی است. زنده ماندن و فعالیت او حتی پس از حملات متعدد و از هم پاشیدگی ساختار اصلی داعش، هشدار جدی است که نباید دستکم گرفته شود. تنها حذف کامل ساختار نظامی یا بازداشت جنگجویان کافی نیست؛ لازم است ریشههای مالی، لجستیکی و فکری این گروه نیز هدف گرفته شود.
گزارش: خبرگزاری دید