خبرگزاری دید: افزایش حملات هدفگیرانه در مرز افغانستان و تاجیکستان، تحرک فزاینده شبکههای قاچاق و بازگشت روسیه به نقش امنیتی فعال، ساختار ژئوپولیتیکی آسیای میانه را وارد مرحلهای حساس کرده است؛ مرحلهای که در آن امنیت، موتور محرک تصمیمات اقتصادی و دیپلماتیک شده است.
تحلیل تازه ترکیه تودی نشان میدهد که تنشهای رو بهافزایش میان افغانستان و تاجیکستان، بار دیگر آسیای میانه را به نقطه تمرکز بازیگران منطقهای و بینالمللی تبدیل کرده است. حملات پیاپی علیه کارگران چینایی در بدخشان، فعالیت شبکههای سازمانیافته قاچاق و اقدامهای فرامرزی گروههای تندرو، سطح نگرانیهای امنیتی دوشنبه را به بالاترین میزان در سالهای اخیر رسانده است.
این رسانه نوشته که همکاریهای تازه تاجیکستان با روسیه برای ازسرگیری گشتهای مشترک، عملیات پشتیبانی هوایی و هماهنگیهای نظامی گسترده، نشان میدهد که بحران موجود از یک چالش دوجانبه فراتر رفته و به مسالهای منطقهای تبدیل شده که پیامدهای آن میتواند توازن قدرت در آسیای میانه را دگرگون سازد.
پیامدهای منطقهای و تهدید پروژههای چین
حملات اخیر از خاک افغانستان به تاجیکستان که در آن چندین شهروند چینایی کشته شدند، نشانهای از سرعت فروپاشی امنیت در یکی از حساسترین مرزهای ژئوپولیتیکی منطقه است. این حملات، آسیبپذیری پروژههای کلیدی چین در حوزه معدن، انرژی و زیرساخت را آشکار کرده و ابتکار «یک کمربند، یک جاده» را با تهدیدی جدی مواجه ساخته است.
هشدار رسمی پکن برای خروج شهروندان خود از مناطق مرزی، نشاندهنده این واقعیت است که ناامنی در بدخشان صرفاً یک چالش امنیتی نیست، بلکه روند یکپارچگی اقتصادی منطقه را مختل میکند.
بازگشت پررنگ روسیه به معماری امنیتی
به نوشته ترکیه تودی، بحران مرزی فرصتی تازه و کمسابقه برای مسکو ایجاد کرده تا جایگاه امنیتی خود را در آسیای میانه بازتعریف کند. مذاکرات درباره گشتهای مشترک، اعزام نیروهای تقویتی و ارائه حمایت هوایی، نشان میدهد که نقش روسیه از سطح دیپلماتیک عبور کرده و وارد مرحله عملیاتی شده است.
سازمان پیمان امنیت جمعی نیز که مسکو آن را «ستون امنیتی جهان چندقطبی» توصیف میکند، اکنون در حال آزمون واقعی است. ارتقای اشتراک اطلاعات و بازگشت عملیات مرزی، این سازمان را از یک نهاد مشورتی به بازیگری امنیتی تبدیل کرده است.
آسیای میانه در مدار امنیت سهلایه
بر اساس این تحلیل، آسیای میانه وارد دورهای از شکنندگی ژئوپولیتیکی شده است؛ دورهای که در آن سه لایه امنیتی تعیینکنندهاند:
- چتر عملیاتی روسیه و سازمان پیمان امنیت جمعی
- هماهنگی دیپلماتیک منطقهای از مسیر گروه تماس افغانستان
- واقعیت میدانی طالبان بهعنوان بازیگر کنترلکننده مرزهای جنوبی
تاجیکستان در مرکز این سهگانه امنیتی قرار گرفته و به نقطهای تبدیل شده که حساسیت توازن قدرتهای منطقهای در آن آشکارتر از هر زمان دیگری نمایان است.
جمعبندی
به باور نویسنده تحلیل، آسیای میانه اکنون تنها با یک بحران مرزی مواجه نیست، بلکه در آستانه بازتعریف ساختار امنیتی خود قرار دارد؛ نقطه عطفی راهبردی که میتواند آینده ژئوپولیتیک منطقه را برای سالهای پیش رو ترسیم کند.