بازداشت بامداد؛ از خاموشسازی فرهنگی تا هزینههای بینالمللی طالبان
خبرگزاری دید: بازداشت شاعری چون سید سکندر حسینی بامداد، بهمعنای حذف چهرههایی است که حافظه جمعی و وجدان فرهنگی جامعه را بازتاب میدهند. حکومت طالبان با این اقدام، نهتنها روایتهای انتقادی و مستقل را هدف میگیرد، بلکه سرمایههای معنوی نمادین جامعه را نیز تخریب میکند. شاعرانی چون بامداد نقش مهمی در تداوم هویت ملی، پاسداری از زبان و فرهنگ و تقویت روایتهای اصیل مردم افغانستان دارند.
در پی بازداشت سید سکندر حسینی بامداد، شاعر و ادیب شناختهشده افغانستان توسط حکومت طالبان، بار دیگر مساله آزادی بیان، امنیت فرهنگی و هزینههای سرکوب برای ساختارهای حاکم، به مرکز توجه افکار عمومی بازگشته است. این رویداد تنها یک بازداشت ساده نیست، بلکه نمود آشکاری از روند فزاینده خاموشسازی صداهای فرهنگی و هویتساز در جامعه افغانستان است. بازداشت بامداد در شرایطی صورت گرفته که فضای فرهنگی کشور، زیر فشار شدید سانسور، ارعاب و حذف تدریجی نمادهای فرهنگی قرار دارد. از این منظر، نگاه رسانهای و تحلیلی به ماجرا باید فراتر از گزارش یک واقعه فردی باشد و بر پیامدهای فرهنگی، اجتماعی و بینالمللی آن متمرکز شود.
در بُعد فرهنگی، بازداشت شاعری چون سید سکندر حسینی بامداد، بهمعنای حذف چهرههایی است که حافظه جمعی و وجدان فرهنگی جامعه را بازتاب میدهند. حکومت طالبان با این اقدام، نهتنها روایتهای انتقادی و مستقل را هدف میگیرد، بلکه سرمایههای معنوی نمادین جامعه را نیز تخریب میکند. شاعرانی چون بامداد نقش مهمی در تداوم هویت ملی، پاسداری از زبان و فرهنگ و تقویت روایتهای اصیل مردم افغانستان دارند. سرکوب چنین صداهایی، ضربهای مستقیم به میراث فرهنگی و هویت مشترک مردم محسوب میشود و در بلندمدت جامعه را از ستونهای فکری و معنوی خود تهی میسازد.
از منظر اجتماعی، پیامدها به مراتب نگرانکنندهتر است. بازداشت اهل قلم و فرهنگیان، ترس و بیاعتمادی را در بدنه جامعه تزریق و تقویت میکند و سبب گسترش فضای خودسانسوری میشود. وقتی حتی افراد غیرسیاسی و فرهنگی در معرض تهدید قرار میگیرند، مردم بهطور طبیعی از نقد و بیان آزاد هر اندیشه و دیدگاه سیاسی و غیرسیاسی منصرف میشوند. نتیجه چنین روندی، سکوت اجباری و بیتفاوتی اجتماعی است؛ شرایطی که هر حاکمیتی را از مسیر اصلاح دورتر و از مردم خود بیگانهتر میکند.
در عرصه بینالمللی نیز این اقدام هزینههای قابل توجهی برای حکومت طالبان به همراه دارد. بازداشت شاعران و فرهنگیان، چهره حکومت طالبان را بهعنوان حاکمیتی ضدفرهنگ، مخالف آزادی بیان و ناقض حقوق بشری، برجستهتر میسازد. نهادهای بینالمللی، سازمانهای حقوق بشری و رسانههای منطقهای و جهانی نسبت به چنین رویدادهایی حساس هستند و از این رهگذر احتمال افزایش فشارهای سیاسی و حقوقی علیه حاکمان کنونی افغانستان وجود دارد. بازداشت بامداد میتواند بخشی از کارزار جهانی علیه نقض حقوق فرهنگی در افغانستان تلقی شود و مشروعیت مورد ادعای حکومت طالبان را بیش از پیش زیر سؤال ببرد.
این در حالی است که غیبت ناشی از اختطاف بامداد، حضور او را در افکار جمعی و فضای مجازی، چندبرابر کرده و میزان اثرگذاری فرهنگی ـ ادبیاش را به شکل باورناپذیری افزایش داده است. برجستهسازی روایت شخصی حسینی بامداد و بازنشر اشعار و آثار او در فضای عمومی، به تقویت همبستگی فرهنگی و مقابله با خاموشی تحمیلشده کمک کرده است. برگزاری کمپاینهای مردمی، استفاده از هشتگهای هدفمند، تولید پوسترها و ویدئوهای کوتاه و انتشار گزارشهای تحلیلی مطالبهگری آزادی حسینی بامداد، ابزارهایی هستند که از هماکنون وارد فضای گسترده مجازی شده و این مطالبه را به مسالهای اجتماعی و حقوقی تبدیل کردهاند.
افزون بر این، تأکید یکصدای همه مطالبهگران بر غیرسیاسی بودن حسینی بامداد، غیرقانونی بودن بازداشت او، ضرورت پاسخگویی حکومت طالبان، فراهم شدن حق ملاقات خانواده و نیز پیوند این اقدام با رویکرد فارسیستیزانه حکومت طالبان، به گفتمان رسانهای مؤثر در این زمینه تبدیل شده و ساختار سیاسی حکومت طالبان را در تنگنای شدید فشار فکار عمومی قرار داده است.
اینهمه نشانه آن است که توقیف حسینی بامداد، نهتنها به توقف چرخه مطالبهگری عدالتخواهانه منجر نشده، بلکه به بازتولید حرکتهای دادخواهانهای انجامیده است که در چهار سال گذشته انباشته شده بود و اکنون در حال فوران زدن است و هزینههای داخلی و بینالمللی سنگینی بر حکومت طالبان تحمیل میکند.
در مجموع، بازداشت سید سکندر حسینی بامداد تنها یک واقعه امنیتی نیست، بلکه آزمونی برای جامعه فرهنگی، رسانهای و مدنی افغانستان است. تبدیل شدن این رویداد به یک مطالبه گسترده، میتواند هزینه سرکوب را برای حکومت طالبان افزایش دهد و از گسترش خودسانسوری در آینده جلوگیری کند.
بنابراین خرد سیاسی و عقلانیت استوار بر آیندهنگری استوار، اقتضا میکند حکومت طالبان ضمن پرهیز از رفتارهای فرهنگستیزانه با شاعران و اهل فرهنگ که از شائبه هرگونه فعالیت سیاسی مبرا هستند، با مدارای بیشتر برخورد کند.
همچنین ضروری است در کنار توضیح شفاف درباره هرگونه اتهام احتمالی که بر اساس آن افرادی چون سید سکندر حسینی بامداد بازداشت، یا بهبیان دقیقتر، ربوده شدهاند، برای آزادی فوری و بیقید و شرط آنان اقدام شود.
نویسنده: محسن موحد – خبرگزاری دید
#شاعر_آزاده
#صدای_شاعر_خاموش_نمیشود
#عدالت_برای_سکندر
#سکندر_را_آزاد_کنید
#شاعر_در_زندان
#فرهنگ_در_زندان