خبرگزاری دید: جامعه علمی افغانستان از این سفر مقام طالبان، امضای تفاهمنامههای نمادین و فاقد ضمانت اجرایی را نمیخواهد؛ بلکه انتظار دستاوردهای ملموس و موثری دارد که به تغییرات بنیادین و مثبت در نظام آموزش عالی کشور، بویژه بازگشایی دروازههای دانشگاه به روی دختران و زنان، منجر گردد.
ندا محمد ندیم، سرپرست وزارت تحصیلات عالی حکومت طالبان، روز گذشته (شنبه ۱۶ قوس/آذر) در رأس هیئتی علمی به دعوت رسمی جمهوری اسلامی ایران راهی تهران شد.
این سفر، نخستین دیدار رسمی یک مقام ارشد آموزشی طالبان از ایران پس از تسلط دوباره این گروه بر افغانستان است و با هدف گسترش روابط دانشگاهی، تبادل تجربه و تقویت همکاریهای پژوهشی اعلام شده است.
ایران از دیرباز مقصد اصلی نخبگان و دانشجویان افغانستانی بوده و سالانه صدها بورس تحصیلی در مقاطع مختلف ارائه میکند. هماکنون دهها هزار جوان افغان در دانشگاههای ایران تحصیل میکنند و شمار قابل توجهی از استادان و پژوهشگران برجسته افغانستان محصول نظام آموزشی این کشور اند؛ واقعیتی که ظرفیت عظیم همکاریهای علمی دوجانبه را به وضوح نشان میدهد.
با این حال، این ظرفیت هنگامی به بار مینشیند که با توافقات شفاف، الزامآور و دارای ضمانت اجرایی همراه باشد. جامعه علمی افغانستان از این سفر مقام طالبان، امضای تفاهمنامههای نمادین و فاقد ضمانت اجرایی را نمیخواهد؛ بلکه انتظار دستاوردهای ملموس و موثری دارد که به تغییرات بنیادین و مثبت در نظام آموزش عالی کشور، بویژه بازگشایی دروازههای دانشگاه به روی دختران و زنان، منجر گردد.
اما این سفر در فضایی آکنده از تناقض رخ میدهد؛ در حالی که وزیر طالبان از «ارتقای کیفیت آموزش عالی» سخن میگوید، سیاستهای این گروه نیمی از جامعه را از حق تحصیل محروم کرده و اعتبار علمی افغانستان را در سطح جهانی به شدت آسیب زده است.
افزون بر این، تغییرات مورد نظر طالبان در نصاب تحصیلی، ممنوعیت حضور دختران در دانشگاهها نه تنها توسعه علمی را متوقف کرده، بلکه هزاران خانواده را وادار به مهاجرت به ایران کرده تا دخترانشان بتوانند درس بخوانند.
پیشینه روابط علمی ایران و افغانستان نشان میدهد که همکاریهای موفق همواره مبتنی بر احترام به اصول عدالت آموزشی و شمولیت بوده است. ایران طی چهار دهه گذشته با پذیرش بیقیدوشرط دانشجویان افغانستانی، به الگویی موفق تبدیل شده بود؛ الگویی که امروز میتواند اهرمی موثر برای فشار بر طالبان در جهت اصلاح سیاستهای تبعیضآمیز آموزشی باشد.
این سفر، در صورت دستیابی به توافقات الزامآور و شفاف، میتواند نقطهی عطفی در احیای آموزش عالی افغانستان باشد و زمینهساز گسترش پایدار همکاریهای علمی، پژوهشی و فرهنگی میان دو کشور همسایه گردد؛ همکاریای که فراتر از پروتکلهای دیپلماتیک، به انتقال واقعی دانش و تقویت ظرفیتهای آموزشی بینجامد.
نویسنده: احمدذکی نویسا-خبرگزاری دید