خبرگزاری دید: با پیشرفت سریع هوش مصنوعی و ماشینهای تصمیمگیرنده، پرسشهایی جدی درباره مسوولیتپذیری، سلطه فناوری و جایگاه انسان در تصمیمگیریها مطرح شده است. آیا ماشینها تهدیدی برای انساناند یا نگرانی واقعی در جای دیگری نهفته است؟
تقریباً روزی نیست که خبری در حوزه فناوری منتشر نشود که پرسشهای فلسفی درباره نسبت انسان و ماشین را برنیانگیزد؛ از پیشرفتهای هوش مصنوعی که بسیاری از مشاغل را تهدید کرده تا جنگافزارهای هوشمندی که توانمند در طراحی و اجرای مأموریتها هستند.
این پرسش که ماشینهای هوشمند چه تأثیری بر جامعه بشری خواهند داشت، دو بعد مهم دارد:
اولین مساله، مسوولیتپذیری است؛ در مواجهه با آثار مخرب تصمیمهای ماشینها، چه کسی پاسخگو است؟ دومین مساله، احتمال سلطه ماشینها بر انسان است؛ آیا انسان میتواند بر ماشینهای هوشمند تسلط داشته باشد؟
نگاهی به تاریخ تصمیمگیریهای سازمانی در قرن اخیر نشان میدهد که بسیاری از آنچه امروز به ماشینها نسبت داده میشود، تداوم روندی است که پس از جنگهای جهانی شکل گرفت. آن زمان، انسانها برای کاهش فجایع ناشی از تصمیمهای غیرمنتظره، روالها و فرایندهایی را طراحی کردند که در نهایت به کمرنگ شدن جایگاه انسان در تصمیمگیری و اجرای تصامیم منجر شد. امروز، حتی با فناوری موجود، بسیاری از تصمیمات را میتوان بهوسیله مدلها و فرمولهای ریاضی و منطقی به نتیجه رساند، اما این روالها، انتزاعیاند و مسوولیتی بر عهده نمیگیرند؛ بنابراین پرسش «چه کسی پاسخگو است؟» هنوز بیپاسخ باقی مانده است.
بعد دوم نگرانیها، یعنی سلطه ماشینها بر انسان، در دنیای واقعی کمتر محتمل است. توسعه فناوری همواره وابسته به منابع انسانی، مالی، انرژی و روابط سیاسی ـ اقتصادی است. هر تصمیم فناورانه در نهایت محصول انتخاب انسانها است؛ انسانهایی که تعیین میکنند چه حوزهای از فناوری توسعه یابد و چگونه به کار گرفته شود. این وابستگی ذاتی، مانع از آن میشود که ماشینها بتوانند بهطور مستقل بر انسان تسلط پیدا کنند.
آنچه در این میان نگرانکننده است، سلطه روایتهایی است که مصرف نوع خاصی از فناوری و ماشین را ضروری جلوه میدهد. این روایتها میتوانند برای جوامع مصرفکننده مخرب باشند، اما خطر واقعی از خود ماشینها نیست. پذیرش بیچون و چرای فناوری، درست مانند پذیرش شکل خاصی از روابط انسانی، میتواند به ازخودبیگانگی و محدود شدن آزادی عمل انسان منجر شود.
در نهایت، انسان با همه غیرمنتظرهبودنش، مزیت بیچونوچرای خود را حفظ میکند. هیچ الگوریتم یا هوش مصنوعی نمیتواند پیشبینی کند که انسان در لحظهای که روالها را به هم میریزد، چه تصمیمی خواهد گرفت. این واقعیت، نقطه امیدبخش در برابر ترس از سلطه ماشینها است.
واحد بینالملل – خبرگزاری دید