خبرگزاری دید: اقتصاد جهانی «حلال» که ارزشی فراتر از ۷ تریلیون دالر دارد، در سالهای اخیر به یکی از سریعترین بازارهای در حال رشد جهان تبدیل شده، اما در سایه نبود نظام نظارتی واحد، گزارشها و تحلیلهای امنیتی نشان میدهد بخشی از این بازار به بستری برای فعالیت شبکههای مالی وابسته به جماعت اخوانالمسلمین بدل شده است؛ شبکهای که از تجارت حلال برای تأمین مالی و گسترش نفوذ اجتماعی و سیاسی در سطح جهانی بهره میبرد.
بازار جهانی حلال، از غذا و دارو گرفته تا خدمات مالی، گردشگری و پوشاک، به یکی از بزرگترین اکوسیستمهای اقتصادی جهان تبدیل شده است. برآوردها نشان میدهد ارزش این اقتصاد از ۷ تریلیون دالر عبور کرده و با نرخ رشدی دو رقمی در حال گسترش است. همین ظرفیت عظیم مالی، بهویژه در غیاب چارچوبهای نظارتی یکپارچه، زمینه ورود و فعالیت بازیگران سازمانیافتهای چون شبکههای وابسته به اخوانالمسلمین را فراهم کرده است.
بر اساس گزارشها و پژوهشهای امنیتی، اخوانالمسلمین طی دههها با بهرهگیری از شرکتهای پوششی، ساختارهای حقوقی پیچیده و نهادهای ظاهراً مستقل، در بخشهای مختلف بیزنس حلال سرمایهگذاری کرده است. ویژگی مشترک این فعالیتها، نبود ارتباط رسمی و مستقیم حقوقی با بدنه اصلی جماعت است؛ رویکردی که امکان پنهانسازی جریانهای مالی و دور زدن نظارتهای قانونی را فراهم میسازد.
تحلیلها نشان میدهد هدف اخوان تنها کسب سود اقتصادی نبوده است. درآمدهای حاصل از تجارت حلال، ابزاری برای گسترش نفوذ اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی این جریان در جوامع مسلمان، بهویژه در اروپا، آمریکای شمالی و استرالیا، بوده است. افزایش تقاضا برای محصولات و خدمات حلال ـ از گوشت و مواد غذایی تا بانکداری اسلامی و گردشگری ـ به این شبکه اجازه داده است حضور خود را در قالب نهادهای اقتصادی و مدنی تثبیت کند.
در برخی کشورها، تجارت گوشت حلال به نقطه ورود فعالیت سازمانیافته اخوان تبدیل شده است. نمونه بارز آن روسیه است؛ جایی که فعالیت رسمی اخوان ممنوع است، اما این جریان ابتدا با سرمایهگذاری در بازار گوشت حلال وارد شد و سپس نهادی با عنوان «اتحادیه سازمانهای اسلامی در روسیه» ایجاد کرد. این اتحادیه بعدها بهعنوان بخشی از شبکه اروپایی اخوان شناخته شد و پس از افشاگریها، برخی اعترافات پیشین مدیران آن از منابع رسمی حذف شد.
آمارهای جهانی، ابعاد این بازار را برجستهتر میکند:
ارزش کل اقتصاد جهانی حلال بیش از ۷ تریلیون دالر برآورد میشود؛ بازار غذای حلال تا پایان ۲۰۲۵ به حدود ۲ تریلیون دالر خواهد رسید و نرخ رشد سالانه آن ۱۴.۴ درصد اعلام شده است. این رشد شتابان، به افزایش نهادهای صادرکننده گواهی حلال در کشورهای مختلف انجامیده؛ نهادهایی که اغلب تحت استندردهای ناهمگون و بدون نظارت واحد فعالیت میکنند.
در استرالیا، دستکم شش نهاد اصلی صدور گواهی حلال فعالاند. برخی تحقیقات رسانهای و شکایات مردمی، ارتباط مدیران این نهادها با اخوان را مطرح کردهاند، هرچند گزارش مفصل سنای این کشور به دلیل نبود پیوند حقوقی مستقیم، به اقدام قضایی منجر نشد.
در کانادا، پرونده «جمعیت عرفان» نمونهای شاخص از تداخل شبکه مالی است؛ نهادی که میلیونها دالر به سازمانهای مرتبط با حماس منتقل کرد و سرانجام مجوز فعالیتش لغو شد، در حالی که سایر بازیگران اکوسیستم حلال از پیامدهای مشابه مصون ماندند.
در اروپا، نهادهایی در آلمان، فرانسه و سوئیس بهعنوان بازیگران فعال در صدور گواهی حلال معرفی شدهاند که طبق گزارشها، با شبکه اخوان ارتباط غیرمستقیم داشتهاند. در ایالات متحده نیز گزارشهایی از همپوشانی مدیریتی میان نهادهای اسلامی و سازمانهای اصلی صدور گواهی حلال منتشر شده است؛ موضوعی که از تداخل ساختاری حکایت دارد.
در سطح سیاسی، رویکرد کشورها متفاوت بوده است. آمریکا در نوامبر ۲۰۲۵ روند قرار دادن شاخههایی از اخوان در فهرست سازمانهای تروریستی خارجی را آغاز کرد. در اروپا، اتریش اخوان را ممنوع اعلام کرده، اما کشورهایی مانند آلمان و فرانسه به نظارت امنیتی شدید بسنده کردهاند، بیآن که این جماعت را رسماً تروریستی معرفی کنند.
مجموع این شواهد نشان میدهد «بیزنس حلال» برای اخوانالمسلمین صرفاً یک فعالیت اقتصادی نیست، بلکه بخشی از راهبردی گسترده برای تأمین مالی، نفوذ نرم و تثبیت حضور در جوامع مختلف جهان به شمار میرود؛ راهبردی که همچنان زیر ذرهبین نهادهای امنیتی و سیاسی قرار دارد.
واحد بین الملل – خبرگزاری دید