خبرگزاری دید: گروه بینالمللی بحران در ارزیابی جدید خود گفته که با وجود محدودیتهای سختگیرانه حکومت طالبان علیه زنان، بخش خصوصی به یکی از معدود فضاهای باقیمانده برای اشتغال و فعالیت اجتماعی زنان افغانستان تبدیل شدهاست. برخی زنان، فراتر از کارهای سنتی و کمدرآمد، به راهاندازی کسبوکارهای کوچک روی آوردهاند تا استقلال مالی و نقشی معنادار در جامعه حفظ کنند.
گروه بینالمللی بحران گفته در شرایطی که طالبان اشتغال زنان در نهادهای دولتی، سازمانهای غیردولتی بینالمللی و حتی سالنهای زیبایی را ممنوع کردهاند، کارآفرینی به راهی برای دور زدن محدودیتها و تامین معاش زنان افغانستان بدل شدهاست. دادهها نشان میدهد تعداد زنانی که در بخش خصوصی و اغلب از خانه کار میکنند، افزایش یافته و این بخش اکنون بزرگترین کارفرمای زنان در افغانستان است.
یک زن کارآفرین در کابل گفته است: «وقتی همه درها بسته شد، تنها جایی که برایمان باقی ماند خانه و کسبوکار خانگی بود. همین کار به ما امید زندهماندن داد.»
در ابتدا بسیاری از زنان به کارهای کشاورزی روی آوردند، اما خشکسالی و بلایای طبیعی درآمد پایدار را ناممکن کرد. در نتیجه، زنان بیشتری به تولیدات خانگی، صنایع دستی و فرآوری مواد غذایی روی آوردند. طالبان ـ بهجز ممنوعیت سالنهای زیبایی ـ تاکنون محدودیت مشخصی برای ایجاد کسبوکار توسط زنان اعمال نکردهاند و حتی اجازه حضور آنان در برخی نمایشگاههای تجاری را دادهاند.
گروه بحران افزوده است که بر اساس آمارها، تعداد مجوزهای صادرشده برای کسبوکارهای تحت مدیریت زنان از زمان تسلط طالبان چهار برابر شده است؛ در کنار آن، شمار زیادی نیز در بخش غیررسمی و بدون مجوز فعالیت میکنند.
بیشتر این کسبوکارها از خانه اداره میشوند و بسیاری از زنان از شبکههای اجتماعی برای فروش محصولات خود استفاده میکنند. این روش به آنان اجازه داده بدون حضور مستقیم در فضای عمومی و بدون نقض آشکار قوانین طالبان، به مشتریان دسترسی پیدا کنند.
یکی از فعالان اقتصادی گفته است: «فروش آنلاین به ما امکان داد از مرزهای محله و حتی شهر عبور کنیم، بدون آن که با محدودیتهای رفتوآمد روبهرو شویم.»
با این حال، محدودیتهایی مانند الزام داشتن «محرم» برای سفر یا تعامل با مقامات، تأمینکنندگان و مشتریان، همچنان مانع رشد کسبوکارهای زنان است. تفکیک سختگیرانه جنسیتی و وابستگی به واسطههای مرد، هزینه و پیچیدگی فعالیت اقتصادی را افزایش دادهاست.
چه باید کرد؟
کارشناسان میگویند اگر طالبان واقعاً به احیای اقتصاد افغانستان متعهد هستند، باید محدودیتهای رفتوآمد و تعامل زنان کارآفرین را کاهش دهند و دسترسی مستقیم آنان به خدمات عمومی و بازارها را فراهم کنند.
در سطح بینالمللی نیز توصیه شده کمککنندگان خارجی حمایت خود از زنان کارآفرین را افزایش دهند؛ از اعطای کمکهای مالی و آموزشهای فنی گرفته تا ایجاد مراکز حمایتی و پارکهای صنعتی ویژه زنان.
یک مقام آگاه در این زمینه میگوید:
«حمایت هدفمند از کارآفرینی زنان، شاید یکی از معدود راههای باقیمانده برای کمک به زنان افغان بدون رویارویی مستقیم با تندروها باشد.»
گروه بحران تاکید کرده است که در کشوری که بیشتر عرصههای عمومی بر زنان بسته شده، کارآفرینی به روزنهای کوچک اما حیاتی برای بقا و امید تبدیل شده است؛ فرصتی که اگر با حمایت داخلی و بینالمللی همراه شود، میتواند هم به توانمندسازی زنان و هم به بهبود اقتصاد افغانستان کمک کند.