ایران و تعامل با افغانستان؛ میان دیپلماسی محتاطانه و مرزهای اقتصادی
خبرگزاری دید: سیاست دولت ایران در قبال افغانستان منعکسکننده رویکردی واقعگرایانه و محتاطانه است؛ رویکردی که میان دیپلماسی رسمی و اقدامات عملی، تعادل برقرار میکند. این سیاست امکان میدهد امنیت مرزها، جریان کالا و خدمات و کانالهای ارتباطی با افغانستان در اولویت قرار گیرد، بدون آنکه مواضع سیاسی تضعیف شود.
سفر اخیر مسعود پزشکیان رئیسجمهور کشور ایران به ولایت خراسان جنوبی آن کشور که با افغانستان هممرز است، بار دیگر اهمیت تعاملات تهران و کابل را برجسته کرد. وی در پایان این سفر اعلام کرد که تلاش خواهد شد تعاملات با افغانستان در مناطق مرزی تقویت و تسریع شود و والی خراسان جنوبی نیز اختیار یافته است تا روند این همکاریها را سرعت بخشد. این رویکرد، تلاشی روشن برای ترکیب دیپلماسی محتاطانه با مدیریت عملی مرزها به شمار میرود.
ایران از منظر اقتصادی با توجه به محدودیتهای جدید در تجارت افغانستان و بسته شدن مرزهای پاکستان، درصدد است سهم خود در تأمین کالا و خدمات مورد نیاز بازار همسایه شرقی را افزایش دهد. این اقدام نه تنها به حفظ جریان تجارت کمک میکند، بلکه برای مناطق مرزی به ویژه خراسان جنوبی، فرصتهایی برای رونق اقتصادی و مدیریت بهتر جریان کالا و خدمات فراهم میآورد. به این ترتیب، دیپلماسی اقتصادی با تمرکز بر مرزها، نقش مهمی در ثبات منطقهای ایفا میکند.
با این حال، روابط دو کشور از جنبه سیاسی و حقوقی پیچیدگیهایی دارد. یکی از مسائل مهم، حقابه از دریای هلمند است که سابقه طولانی دارد و همواره نقطه حساسی در روابط تهران و کابل بوده است. موضوع ورود مهاجران افغانستان نیز از دیگر دغدغهها به شمار میرود. با وجود این چالشها، سفارت ایران در کابل فعال نگه داشته شده و تماسهای منظم با مقامهای کابل ادامه دارد؛ اقدامی که نشاندهنده تمایل به حفظ کانالهای دیپلماتیک و ارتباط عملی با افغانستان، بدون به رسمیت شناختن رسمی حکومت طالبان است.
در سطح منطقهای، هفته گذشته نشستی با حضور نمایندگان کشورهای همسایه افغانستان و روسیه برگزار شد. طالبان در این نشست شرکت نکرد، امری که اهمیت کانالهای جایگزین و دیپلماسی غیرمستقیم را برجسته میکند. چنین رویکردی تلاش دارد از طریق همکاریهای منطقهای و حفظ ارتباطات عملی، حضور تهران در افغانستان را ادامه دهد و همزمان از افزایش تنشها جلوگیری کند.
با این حال، رویکرد دولت ایران را میتوان ترکیبی از احتیاط سیاسی و اقدامات عملی اقتصادی دانست. در موضوعات حساس مانند حقابه و مهاجرت، مواضع حقوقی حفظ میشوند و همزمان از ظرفیتهای اقتصادی مرزی برای تقویت روابط با افغانستان بهرهبرداری میشود. تمرکز ویژه بر ولایت خراسان جنوبی و اعطای اختیار ویژه به والی این ولایت، اهمیت مدیریت هوشمندانه مرزها و تسهیل تعاملات اقتصادی را نشان میدهد.
به طور کلی، سیاست دولت ایران در قبال افغانستان منعکسکننده رویکردی واقعگرایانه و محتاطانه است؛ رویکردی که میان دیپلماسی رسمی و اقدامات عملی، تعادل برقرار میکند. این سیاست امکان میدهد امنیت مرزها، جریان کالا و خدمات و کانالهای ارتباطی با افغانستان در اولویت قرار گیرد، بدون آنکه مواضع سیاسی تضعیف شود.
در شرایط کنونی، تعاملات دو کشور با محدودیتها و پیچیدگیهایی همراه است اما تمرکز بر مدیریت مرزها، بهرهگیری از فرصتهای اقتصادی و حفظ ارتباطات دیپلماتیک، راهبرد اصلی برای ادامه حضور مؤثر در منطقه محسوب میشود.
ولایت خراسان جنوبی، با توجه به موقعیت استراتژیک و اهمیت اقتصادی، نقطه کلیدی در اجرای این سیاست است و اعطای اختیار ویژه به والی این ولایت، نشاندهنده عزم دولت ایران برای مدیریت هوشمندانه مرزها و تقویت همکاریهای عملی با افغانستان است.
به طور خلاصه، رویکرد محتاطانه و واقعگرایانه ایران میان دیپلماسی سیاسی و فرصتهای اقتصادی مرزی توازن برقرار میکند و تلاش دارد نقش مؤثر در تحولات افغانستان حفظ شود. این سیاست نشان میدهد که هدف اصلی، ثبات منطقهای، مدیریت هوشمند مرزها و بهرهبرداری از ظرفیتهای اقتصادی مرزی است، حتی در شرایطی که پیچیدگیهای سیاسی و محدودیتهای بینالمللی مسیر تعاملات را دشوار کردهاند.
نویسنده: سلیمان صابر – خبرگزاری دید