از قندهار تا شبکه حقانی؛ رقابت پنهان طالبان بر سر طلای بدخشان

خبرگزاری دید: اطلاعات منابع معتبر نشان می‌دهد که استخراج معادن طلای بدخشان به یکی از مهم‌ترین میدان‌های رقابت میان جناح‌های مختلف طالبان تبدیل شده است؛ رقابتی که با حضور گسترده شرکت‌های چینایی و دخالت چهره‌های بانفوذ، ابعاد پیچیده‌تری یافته و نگرانی مردم محلی را افزایش داده است.

منابع معتبر گفته‌اند معدن بزرگ «چهل‌کان» در ولسوالی «شهر بزرگ» بدخشان، سال‌ها است محل کشمکش میان طالبان قندهاری، شبکه حقانی و طالبان تاجیک‌تبار است. هر یک از این جناح‌ها تلاش می‌کنند کنترل استخراج طلا را در دست بگیرند و دیگری را کنار بزنند.

بر اساس این گزارش‌ها، والی تازه‌گماشته طالبان در بدخشان به دستور مستقیم رهبر این گروه و سرپرست وزارت معادن، قراردادهای اصلی استخراج طلا را با شرکت‌های چینایی امضا کرده است. این تصمیم باعث شده مقام‌های محلی عملاً از روند عقد قرارداد کنار گذاشته شوند.

به گفته ساکنان محلی، حضور کارگران و مهندسان چینایی در بدخشان و تخار به‌طور چشمگیری افزایش یافته و بسیاری از آنان حتی از استخدام نیروهای بومی خودداری می‌کنند. برخی شاهدان می‌گویند رفتار تحقیرآمیز مقامات طالبان، نارضایتی مردم را بیشتر کرده است.

از سوی دیگر در کنار قندهاری‌ها، شبکه حقانی نیز به‌طور فعال در پی تصاحب معادن است. قاری معاویه، از افراد نزدیک به سراج‌الدین حقانی، در تلاش است زمین‌های دارای ذخایر طلا را شناسایی کرده و به بزرگان این شبکه گزارش دهد. منابع محلی می‌گویند اختلافات میان پشتون‌های وابسته به دو جناح بارها به درگیری انجامیده است.

همچنین چند منبع محلی تأیید کرده‌اند که حاجی بشیر نورزی، از چهره‌های بانفوذ و از حامیان مالی طالبان نیز در رقابت بر سر معادن نقش پررنگی دارد. او که پیش‌تر در آمریکا به حبس ابد محکوم شده بود و اکنون از حمایت رهبر طالبان برخوردار است، با شبکه حقانی در تقابل قرار گرفته و تلاش می‌کند کنترل معادن را در دست بگیرد.

به گفته منابع، نورزی در معادن طلای بیکادور، لاجورد کران و منجان، بیروج جرم، یاقوت خاش و معدن طلای دوآبه یفتل بالا نیز نفوذ مستقیم دارد و بسیاری از معدن‌داران مجبورند با او قرارداد ببندند.

منابع محلی از نقش پررنگ حافظ عبدالهادی، از نزدیکان رئیس استخبارات بدخشان، در تصاحب زمین‌ها و معادن خبر می‌دهند. او که حدود ۵۰ نیروی مسلح غیرمسئول در اختیار دارد، بدون توجه به قوانین، زمین‌های مردم را غصب کرده و حتی با نیروهای وابسته به فصیح‌الدین فطرت، رئیس ستاد ارتش طالبان، درگیر شده است.

به گفته منابع، دو ماه پیش در شهرستان یاوان، افراد عبدالهادی دو تن از نیروهای فصیح‌الدین را کشته و چند نفر دیگر را زخمی کرده‌اند. با وجود اعزام هیأتی از کابل و صدور حکم به نفع مردم محلی، عبدالهادی زمین‌های مورد مناقشه را دوباره تصاحب کرده است.

منابع تأکید می‌کنند که چینایی‌ها عمدتاً با طالبان قندهاری، هلمندی، قاری فصیح‌الدین فطرت و مولوی ایوب خالد همکاری دارند. در معادنی که تحت کنترل پشتون‌ها است، هیچ فرد بدخشانی حتی به عنوان کارگر پذیرفته نمی‌شود؛ موضوعی که بارها به اعتراضات محلی انجامیده و با سرکوب شدید مواجه شده است.

به جز فصیح‌الدین فطرت، سایر طالبان تاجیک‌تبار سهم بسیار محدودی از معادن دارند و کمتر از پنج درصد معادن بدخشان در اختیار آنان است. برخی گزارش‌ها درباره اخاذی افراد وابسته به فصیح‌الدین و امان‌الدین منصور منتشر شده بود، اما منابع محلی این ادعاها را رد می‌کنند.

با توجه به موارد بالا، استخراج معادن بدخشان اکنون به یکی از مهم‌ترین عرصه‌های رقابت درون‌گروهی طالبان تبدیل شده است؛ رقابتی که با حضور چینی‌ها، نفوذ چهره‌های بانفوذ، اختلافات قومی و دخالت استخبارات طالبان، پیچیده‌تر شده و نگرانی مردم محلی را افزایش داده است.