ﺭاﺑﻂﻪ اﻳﺮاﻥ ﺑﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻛﺠﺎ می‌اﻧﺠﺎﻣﺪ؟
ﻛﺸﻮﺭی ﻛﻪ اﺯ اﻗﺘﺪاﺭ ﻣلی و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﺯﺩاﺭﻧﺪﻩ ﻧﻆﺎمی ﺑﺮﺧﻮﺭﺩاﺭ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻧﻆﺎﻡ آﻥ ﺑﺮ اﺳﺎﺱ یک ﭘﻴﺎﻡ اﻋﺘﻘﺎﺩی و ﻓﺮﻫﻨگی اﺳﺘﻮاﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻆﺎمی ﺩﺭ ﺳﻂﺢ ﺭﻭاﺑﻄ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ مغایر ﺩﺳﭙﻠﻴﻦ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺭﻭاﺑﻄ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺗلقی ﺷﺪﻩ و ﻧﻘﻂﻪ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﻧﻆﺎﻡ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﻗﺮاﺭ می‌گیرد.
ﺭﻭاﺑﻄ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺑﺮ اﺳﺎﺱ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺭﻳﺎﻟﻴﺴﺘﻴک ﺑﺮ ﭼﻬﺎﺭ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﻋﻤﺪﻩ اﺳﺘﻮاﺭ میﺒﺎﺷﺪ.
۱:ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﺗﺴﻠﻴﻢ
۲:ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﺗﻘﺎﺑﻞ
۳:ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﺗﻬﺪﻳﺪ
۴:ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﺗﻌﺎﻣﻞ
(به گونه مختصر به بررسی هرچهار گزینه می‌پردازیم)
۱- ﺗﺴﻠﻴﻢ: اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﻌﺪ اﺯ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻋﻨﺎﺻﺮی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮﺩﻡ، ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ، ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ( نظریه دولت ملت ) ﺷﺮﻭﻁ اﺻلی ﺩﻭﻟﺖ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا میﻜﻨﺪ و آن ﺮا ﺑﻪ ﻋﻨﻮاﻥ ﻳک ﻋﻀﻮ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﺻﺎﺣﺐ ﻳک ﺭای میﺴﺎﺯﺩ، اﻣﺎ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﺑﺎﺯی ﺩﺭ ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺩﺭ ﺻﻮﺭتی ﻛﻪ ﻳک ﺩﻭﻟﺖ اﺯ اﻗﺘﺪاﺭ ﻣلی و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠلی ﺑﺮﺧﻮﺭﺩاﺭ ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ ﻣﺠﺒﻮﺭ اﺳﺖ ﺧﻮﺩ ﺭا ﺩﺭ ﺳﺎﻳﻪ ﻳک ﻗﺪﺭﺕ ﺩﻳگر ﻗﺮاﺭ ﺩاﺩﻩ و ﺭای ﺧﻮﺩ ﺭا ﺑﺮ اﺳﺎﺱ ﻫﺪاﻳﺖ و ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻗﺪﺭتی ﻛﻪ ﺑﻪ آﻥ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ.
۲- ﺗﻘﺎﺑﻞ: ﻛﺸﻮﺭی ﻛﻪ اﺯ اﻗﺘﺪاﺭ ﻣلی و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﺯﺩاﺭﻧﺪﻩ ﻧﻆﺎمی ﺑﺮﺧﻮﺭﺩاﺭ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻧﻆﺎﻡ آﻥ ﺑﺮ اﺳﺎﺱ یک ﭘﻴﺎﻡ اﻋﺘﻘﺎﺩی و ﻓﺮﻫﻨگی اﺳﺘﻮاﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻆﺎمی ﺩﺭ ﺳﻂﺢ ﺭﻭاﺑﻄ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ مغایر ﺩﺳﭙﻠﻴﻦ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺭﻭاﺑﻄ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺗلقی ﺷﺪﻩ و ﻧﻘﻂﻪ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﻧﻆﺎﻡ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﻗﺮاﺭ می‌گیرد.
۳- ﺗﻬﺪﻳﺪ: ﻗﺪﺭﺕ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻧﻆﺎﻡ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺑﻪ ﻣﻨﻆﻮﺭ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻛﺸﻮﺭ در تقابل، ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎﺩﻩ اﺯ اﺑﺰاﺭﻫﺎی ﻓﺸﺎﺭ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎﺩی، ﺳﻴﺎسی و حتی ﻧﻆﺎمی ﺑﻪ ﺗﺎﺩﻳﺐ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺘﻤﺮﺩ میﭙﺮﺩاﺯﺩ.
۴- ﺗﻌﺎﻣﻞ: ﺩﺭ ﺻﻮﺭتی ﻛﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺤﺮاﻥﻫﺎ و ﺗﻬﺪﻳﺪاﺕ ﺭا ﻣﻮﻓﻘﺎﻧﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﺪ، ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺸﻮﺭی ﻛﺸﻮﺭﻫﺎی ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﺭا ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻭا میﺪاﺭﺩ.
ﺟﻤﻬﻮﺭی اﺳﻼمی اﻳﺮاﻥ ﺑﺎ اﻳﺠﺎﺩ یک ﻧﻆﺎﻡ ﺳﻴﺎسی مبتنی ﺑﺮ «ﻭﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ» ( نظریه ولایت فقیه در فقه جعفری مسئله حاکمیت یک عالم دینی را تبیین می‌کند) ﻳﻌﻨﻲ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ اﺟﻤﺎﻉ ﻋﻠﻤﺎی ﺩﻳﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮاﻥ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎﻥ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﺎﻥ اﻣﺘﻴﺎﺯ اﺳﻼﻡ ﺳﻴﺎسی ﺭا ﺩﺭ ﺳﻂﺢ ﺣﻜﻮﻣﺖ ملی و ﺭﻭاﺑﻄ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺩﺭ اﻧﺤﺼﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﻗﺮاﺭ ﺩاﺩﻩ اﺳﺖ و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎی اﺳﻼمی ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪﻡ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻋﺎﻟﻤﺎﻥ ﺩﻳﻦ ﺩﺭ اﻣﻮﺭ ﺳﻴﺎسی و اﺟﺘﻤﺎعی ﺷﺎﻥ ﻓﺎﻗﺪ اﺩﻋﺎی ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ اﺳﻼﻡ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺭﻭاﺑﻄ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ میﺒﺎﺷﻨﺪ.
ﻟﺬا ﺟﻤﻬﻮﺭی اﺳﻼمی اﻳﺮاﻥ اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﺮ اﺳﺎﺱ ﻣﺎﻫﻴﺖ اﺳﻼﻡ میﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺪعی ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺟﻬﺎنی ﺑﺎﺷﺪ، اﻣﺎ ﻭاﻗﻌﻴﺖ ﻧﻆﺎﻡ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻳک ﻧﻆﺎﻡ ﺳﻴﺎسی ﻧﺎﭼﺎﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎی ﻣﺪعی را ﺩﺭ یک ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻭا میﺪاﺭﺩ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎﺭجی ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﻴﻢ میﺸﻮﺩ؛ ﻳکی ﺳﻴﺎﺳﺖ اﻋﻼنی و ﺩﻳﮕﺮی ﺳﻴﺎﺳﺖ عملی. ﻗﺪﺭﺕﻫﺎی ﺑﺮﺗﺮ ﺩﺭ ﻧﻆﺎﻡ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ به ﺨﺎﻃﺮ ﺣﻔﻆ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﻧﻆﻢ ﺟﻬﺎنی ﺩﺭ ﺷﺮایطی ﻛﻪ ﻛﺸﻮﺭی ﺩﺭ ﺣﺪ ﺗﺎﻣﻞ(تعامل) ﺑﺎ ﺩﻧﻴﺎ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ، ﻣﺠﺒﻮﺭﻧﺪ اﺯ ﻇﺮﻓﻴﺖ آن‌ها ﺩﺭ ﺣﻔﻆ ﻧﻆﻢ ﺟﻬﺎنی اﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻤﻮﺩﻩ و اﺩﻋﺎﻫﺎی ﺑﻬﻢ ﺯﻧﻨﺪﻩ ﻧﻆﻢ ﺟﻬﺎنی ﺭا ﺑﺎ یک ﻣﻨﻂﻖ ﺩﻳﭙﻠﻣﺎسی ﻓﻌﺎﻝ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ.
ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻗﺒﻞ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮاﻥ آﻳﺎ اﻳﺮاﻥ ﻗﺪﺱ ﺭا ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮﺩ؟ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ آﻥ ﭘﺮﺩاﺧﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻮجی اﺯ اﺣﺴﺎﺳﺎﺕ ﻧﺎﺑﺨﺮﺩاﻧﻪ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻡ.
داكتر دانش بختياری
