زنگ خطر در کابل؛ آیا پاکستان توافقات را لغو می‌کند؟
خبرگزاری دید: تنش‌های فزاینده بین پاکستان و افغانستان می‌تواند پیامدهای بسیار گسترده و زیانبار بر ثبات منطقه‌ای داشته باشد؛ چرا که بدون شک در صورت قطع همکاری‌های دوجانبه میان افغانستان و پاکستان، فعالیت گروه‌های تروریستی و تشدید ناامنی در منطقه به شکل مهارناپذیری افزایش خواهد یافت.
اظهارات اخیر محمد صادق، نماینده ویژه پاکستان در امور افغانستان، مبنی بر لغو تمامی توافقات بین دو کشور در صورت عدم رسیدگی کابل به نگرانی‌های امنیتی اسلام‌آباد، نشان‌دهنده افزایش تنش‌ها و پیچیدگی روابط دو همسایه است. این هشدار که بر محور فعالیت گروه‌های تروریستی و به ویژه تحریک طالبان پاکستان (TTP) از خاک افغانستان استوار است، پیامدهای گسترده‌ای برای آینده همکاری‌های دوجانبه و ثبات منطقه‌ای دارد.
محمد صادق، در سخنرانی خود در موسسه تحقیقاتی سیاست اسلام‌آباد، به صراحت اعلام کرد که خودداری حکومت طالبان از مقابله با طالبان پاکستانی و نپرداختن به نگرانی‌های امنیتی پاکستان، منجر به توقف تمامی معاملات و عدم پیشرفت در هیچ زمینه‌ای خواهد شد. این اظهارات پس از گفتگوهایی با مقامات ارشد حکومت سرپرست افغانستان در مورد مسائل مختلف، به ویژه فعالیت TTP و سایر گروه‌های مسوول خشونت در پاکستان، مطرح شده است.
فشار مضاعف بر طالبان
پاکستان مدعی است که رهبران گروه‌های مسلح از خاک افغانستان برای انجام حملات در پاکستان فعالیت می‌کنند؛ ادعایی که کابل همواره آن را رد کرده است. با این حال، مقامات پاکستانی تاکید دارند که TTP یک چالش بزرگ برای امنیت این کشور است و باید راه حلی برای آن یافت شود.
هشدار محمد صادق را می‌توان به عنوان تلاشی از سوی پاکستان برای افزایش فشار بر حکومت طالبان به منظور مقابله با گروه‌های تروریستی فعال در قلمرو تحت تسلط این گروه، تلقی کرد. این فشار، امتداد فشارهایی است که در بیش از سه سال گذشته به انحاء مختلف و در ابعاد متفاوت از سوی اسلام‌آباد بر کابل اعمال شده است.
دوری طالبان از پاکستان
واقعیت است که سران رژیم اسلام‌آباد، به دنبال بازگشت طالبان افغانستان به قدرت، خود را در موقعیت بازنده بازی پیچیده‌ای می‌داند که در نزدیک به نیم قرن گذشته از سوی جنرال‌های آی‌اس‌آی برای دسترسی به گلوگاه‌های ژئوپولیتیک و استراتژیک افغانستان طراحی و اجرا شده است. در این میان، طالبان به عنوان نیرویی که به ویژه در سه دهه گذشته مورد حمایت مستقیم اسلام‌آباد بوده و کسانی آن را نیروی نیابتی پاکستان لقب می‌دهند، پس از بازگشت دوباره به قدرت سیاسی در افغانستان، راهی را در پیش گرفتند که مطلوب و مورد تأیید اسلام‌آباد نبود. این تغییر رویه و رویکرد، ناشی از پختگی سیاسی سران طالبان ناشی می‌شود و مبتنی بر رهایی از وابستگی آنان به یک منبع حمایتی است.
به بیان دیگر طالبان این بار به زیرکی دریافتند که برای تداوم قدرت سیاسی خود، نباید متکی به حمایت‌های کشوری مثل پاکستان باشند، آن هم در شرایطی که اسلام‌آباد خود درگیر عمیق‌ترین و شدیدترین بحران سیاسی و اقتصادی است، بلکه به جای آن باید دروازه تعامل با منطقه و جهان را به روی خود باز کنند. برای همین بود که این گروه با در پیش‌گیری سیاست خارجی اقتصادمحور عمدتا مبتنی بر استخراج معادن و ذخایر زیرزمینی، افغانستان را به میدان مسابقه سرمایه‌گذاری دولت‌ها و شرکت‌های بین‌المللی کردند و به این ترتیب، سر پاکستان هم در حوزه بهره‌برداری اقتصادی از دارایی‌های طبیعی افغانستان و هم در حوزه سیاسی و استراتژیک، بی‌کلاه ماند. با وجود این، وابستگی بازارهای افغانستان به پاکستان، واقعیتی انکارناپذیر است و هشدار محمد صادق، نماینده ویژه پاکستان در امور افغانستان، با توجه به وضعیت وخیم اقتصادی و نیز نیاز افغانستان به کمک‌های بین‌المللی، می‌تواند پیامدهای ناگواری برای مردم داشته باشد.
شکست پاکستان در افغانستان
از جانب دیگر این هشدار نشان می‌دهد که روابط پاکستان و افغانستان با وجود اشتراکات فرهنگی و تاریخی، همچنان تحت تاثیر اختلافات و بی‌اعتمادی‌های عمیق قرار دارد. مسأله تروریزم به عنوان یک عامل کلیدی در این اختلافات، مانع از توسعه همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های اقتصادی، تجاری و فرهنگی می‌شود.
ضمن آن که مدعی العموم شدن اسلام‌آباد، به عنوان مادر و مولد تروریزم، برای شکایت از طالبان افغانستان، به صورت معناداری هم مضحک است و هم نشان‌دهنده شکست این رژیم در زمینه تولید تروریزم و نه لزوما در مبارزه با تروریزمی که دست‌پرورده اسلام‌آباد و نتیجه سیاست‌های غلط و نابخردانه سران و سازمان استخباراتی پاکستان( ISI).
مهم‌تر از همه این که تنش‌های فزاینده بین پاکستان و افغانستان می‌تواند پیامدهای بسیار گسترده و زیانبار بر ثبات منطقه‌ای داشته باشد؛ چرا که بدون شک در صورت قطع همکاری‌های دوجانبه میان افغانستان و پاکستان، فعالیت گروه‌های تروریستی و تشدید ناامنی در منطقه به شکل مهارناپذیری افزایش خواهد یافت.
جمع‌بندی
هشدار پاکستان به افغانستان، زنگ خطری برای آینده روابط دو کشور و ثبات منطقه‌ای است. حل این اختلافات نیازمند گفتگوی سازنده، همکاری صادقانه و یافتن راهکارهای عملی برای مقابله با تهدید تروریزم و مشخصا دست برداشتن اسلام‌آباد از مراکز تولید و توسعه تروریزم در داخل خاک پاکستان است. در غیر این صورت، احتمال تشدید تنش‌ها و بروز پیامدهای ناگوار برای هردو کشور وجود دارد.
نویسنده: سید زکریا موسوی – خبرگزاری دید