سفیر ترکمن در ترکیه؛ فرهمند، صدای اقلیت یا ویترین دیپلماسی؟
خبرگزاری دید: انتخاب سفیری از اقلیت ترکمن که یکی از اقوام کمتر نمایندگیشده در ساختار سیاسی افغانستان محسوب میشود، گویای تلاش آشکار حکومت سرپرست برای جلب حمایت اقوام مختلف و کاهش احساس تبعیض قومی در افغانستان است.
روز گذشته، حکومت سرپرست طالبان با معرفی صنیعالله فرهمند، از علمای ترکمنتبار افغانستان، به عنوان سفیر فوقالعاده و نماینده تامالاختیار خود در ترکیه، گامی مهم در راستای ارتقای سطح دیپلماسی رسمی و توسعه روابط خارجی برداشت. این اقدام حکومت سرپرست در شرایطی صورت گرفت که حکومت طالبان همچنان در جلب مشروعیت بینالمللی و تثبیت جایگاه خود در منطقه با چالشهایی جدی مواجه است.
با این حال، در تحلیل این رویداد دیپلماتیک، به موارد زیر، باید توجه کرد:
۱- پیامهای داخلی: تلاش برای همگرایی قومی و تقویت مشروعیت درونمرزی
انتخاب سفیری از اقلیت ترکمن که یکی از اقوام کمتر نمایندگیشده در ساختار سیاسی افغانستان محسوب میشود، گویای تلاش آشکار حکومت سرپرست برای جلب حمایت اقوام مختلف و کاهش احساس تبعیض قومی در افغانستان است. حکومت سرپرست که متهم به انحصارگرایی قومی در ساختار قدرت است، با این انتصاب در پی آن است که نشان دهد که به دنبال تنوعبخشی به ترکیب حکومتی خود و گسترش پایگاه مردمی است. مقامات حکومت سرپرست انتظار دارند که این اقدام، در ایجاد وفاق ملی و کاهش نارضایتیهای قومی مؤثر باشد، اما افکار عمومی مردم و باور کارشناسان به جای خشنود شدن به انتصابهای سمبولیک دکوری و حاشیهای، مطالبه مشارکت بنیادین در ساختار قدرت را مطرح میکنند که متضمن برخورداری از سهم و صلاحیت اجرایی در بدنه اصلی تصمیمگیری و امور راهبردی و عملیاتی نظام است.
۲- توسعه روابط دوجانبه با ترکیه: ارتقای سطح دیپلماتیک و گسترش همکاریها
ترکیه به دلیل موقعیت استراتژیک، اقتصاد رو به رشد و نقش میانجیگرانه در مسائل منطقهای، برای حکومت سرپرست شریک مهمی محسوب میشود. ارتقای سطح نمایندگی حکومت سرپرست طالبان در انقره به سفیر، نشانه تمایل دوطرف به تعمیق همکاریها است؛ به ویژه در زمینههای اقتصادی، سرمایهگذاری، توسعه زیرساختها و همکاریهای امنیتی. ترکیه تاکنون با حفظ ارتباطات دیپلماتیک با افغانستان، نقش مؤثری در پروژههای بازسازی و آموزش ایفا کرده و این انتصاب میتواند زمینهای برای افزایش حضور و نفوذ انقره در کشور باشد.
۳- پیام دیپلماتیک به جامعه جهانی: نمایش تمایل به دیپلماسی رسمی و سازمانیافته
در حالی که هیچ کشوری هنوز حکومت سرپرست طالبان را به رسمیت نشناخته است، انتصاب سفیر رسمی در کشوری مهم مانند ترکیه بیانگر اراده آنان برای ورود جدی به عرصه دیپلماسی و تعامل سازنده با جهان است. این حرکت میتواند به عنوان بخشی از تلاشهای حکومت سرپرست برای کسب مشروعیت بینالمللی و تعامل با بازیگران منطقهای و فرامنطقهای تعبیر شود. ترکیه، به عنوان عضوی از ناتو و کشوری که در مذاکرات و میانجیگریهای بینالمللی نقش دارد، میتواند نقطه آغازی برای حکومت سرپرست جهت گشودن درهای دیپلماسی گستردهتر باشد.
۴- اهمیت ژئوپلیتیکی و نقش منطقهای ترکیه
ترکیه به عنوان پلی میان آسیا و اروپا و کشوری با نفوذ در جهان اسلام، نقش کلیدی در تعادل قوا و مناسبات منطقهای دارد. انتصاب سفیری ترکمنتبار از سوی حکومت سرپرست در نمایندگی سیاسی افغانستان در ترکیه، میتواند در تسهیل مذاکرات حکومت سرپرست با کشورهای منطقه و نهادهای بینالمللی مؤثر باشد. این اقدام میتواند به حکومت سرپرست در جهت بازسازی جایگاه خود در افکار عمومی و ایجاد پلهای ارتباطی امنتر با جهان اسلام و غرب کمک کند.
جمعبندی
معرفی صنیعالله فرهمند به عنوان سفیر حکومت سرپرست در ترکیه، بیش از آن که تنها یک انتصاب دیپلماتیک باشد، حامل پیامهای مهم سیاسی، قومی و استراتژیک است. این اقدام حکومت سرپرست در شرایط حساس کنونی میتواند گامی در جهت تثبیت جایگاه داخلی و بینالمللی آن محسوب شود، اما موفقیت نهایی آن وابسته به تغییر رویکرد کلان حکومت سرپرست در زمینه تعامل ملی عدالتمحور با اقوام افغانستان، کشورهای منطقه و جامعه جهانی خواهد بود.
نویسنده: راحل موسوی – خبرگزاری دید