خبرگزاری دید: در سال ۲۰۲۴، افغانستان یکی از وخیمترین بحرانهای انسانی تاریخ معاصر خود را تجربه کرد؛ بحرانی چندلایه که با کاهش شدید کمکهای خارجی، بهویژه از سوی ایالات متحده، و محدودیتهای داخلی، ابعاد تازهای یافته و زندگی میلیونها شهروند را بهطور جدی تهدید میکند.
به گزارش رلیفوب، در فاصله جنوری تا دسامبر ۲۰۲۴، نهادهای امدادی توانستند به ۲۲.۴ میلیون افغان دستکم یک نوع کمک بشردوستانه ارائه دهند؛ رقمی بالاتر از هدف اولیه ۱۷.۳ میلیون نفری. با این حال، تحلیل دقیقتر دادهها نشان میدهد که ۶۷ درصد این کمکها تنها شامل بستههای غذایی بوده است؛ آنهم با سهمیههای کاهشیافته و در بازههای زمانی طولانی.
در مقابل، نیازهای حیاتی مردم در حوزههایی چون آب آشامیدنی، خدمات بهداشتی، مراقبتهای درمانی و سرپناه، تا حد زیادی نادیده گرفته شدهاند. تنها ۳.۱ میلیون نفر در هر ماه توانستهاند کمکهایی در سه حوزه متفاوت دریافت کنند؛ عددی که تنها ۴۱ درصد از هدف تعیینشده در چارچوب کمکهای چندبخشی را پوشش میدهد.
از سوی دیگر، کاهش شدید کمکهای مالی آمریکا، بهویژه پس از بازگشت دونالد ترامپ به قدرت، بحران را وارد مرحلهای بحرانیتر کرده است. بنا به گزارش واشنگتن پست، ایالات متحده که در گذشته بیش از ۴۰ درصد بودجه برنامههای حمایتی افغانستان را تأمین میکرد، اکنون تقریباً تمام پروژههای اقتصادی و امدادی خود به ارزش حدود ۵۰۰ میلیون دالر را برای افغانستان متوقف کرده است.
پیامد این تصمیم، فروپاشی تدریجی نظام بهداشت، کمبود شدید دوا و تجهیزات در بیمارستانها، بیکاری گسترده پرستاران ـ بهویژه زنان ـ و تعطیلی یا کاهش فعالیت بیش از ۴۲۰ مرکز درمانی در سراسر کشور بوده است.
فقر مزمن و گرسنگی فزاینده، خانوادهها را از تأمین نیازهای اولیه چون آرد و روغن ناتوان کرده و برخی را ناچار به استفاده از روشهای درمانی سنتی کرده است. در کنار این بحران، افزایش بیکاری و تأخیر در پرداخت حقوق کارمندان حکومتی، نارضایتی عمومی را بهشدت افزایش داده است.
از مجموع بودجه ۳.۰۶ میلیارد دالری مورد نیاز برای اجرای کامل برنامههای امدادی در سال ۲۰۲۴، تنها ۵۳ درصد (حدود ۱.۶۳ میلیارد دالر) تأمین شده و هنوز با شکاف بودجهای ۱.۴۳ میلیارد دالری روبهرو هستیم؛ شکافی که کارآمدی برنامهها، بهویژه در خوشههای حیاتی مانند بهداشت و آب را بهشدت کاهش داده است.
در چنین شرایطی، مقامات حکومت سرپرست طالبان ادعا میکنند افغانستان میتواند با تکیه بر تولید داخلی، نیازهای خود را تأمین کند، اما یافتههای میدانی و تحلیل نهادهای بینالمللی این ادعا را بیشتر به یک شعار سیاسی تعبیر میکنند تا یک راه حل عملی.
سازمانهای امدادی هشدار دادهاند که اگر منابع مالی جدید بهسرعت تأمین نشود، زمستان پیش رو میتواند به فاجعهای گستردهتر بدل شود؛ با افزایش چشمگیر مرگومیر ناشی از سوء تغذیه، بیماریهای قابل پیشگیری و فروپاشی بیشتر زیرساختهای حیاتی.
این بحران، تنها یک فاجعه انسانی نیست، بلکه چالشی عمیق سیاسی برای حکومت سرپرست طالبان نیز به شمار میرود؛ گروهی که بهدلیل محدودیتهای شدید در حوزه حقوق زنان و بستهبودن فضای سیاسی، از حمایت و مشروعیت بینالمللی محروم است و اکنون با پیامدهای قطع کمکهای خارجی نیز دستوپنجه نرم میکند.
بهنظر میرسد آینده افغانستان، بیش از هر زمان دیگری، در گرو تصمیمات فوری جامعه جهانی، تأمین منابع مالی هدفمند و بازنگری در رویکردهای بشردوستانه خواهد بود.