با پایان یافتن مهلت اقامت بیش از یک میلیون شهروند افغانستان دارای کارت ثبت (PoR) در ماه گذشته، وضعیت این افراد هنوز مشخص نیست و پناهجویان نگران خسارات اقتصادی ناشی از فروش عجولانه داراییهایی هستند که طی پنج دهه گذشته در پاکستان به دست آوردهاند.
با وجود اجرای طرح «بازگشت اجباری اتباع خارجی غیرقانونی»، پناهجویان بیم آن دارند که در صورت تمدید نشدن اعتبار کارتهای PoR، مجبور به فروش داراییهای ارزشمند با قیمتهای بسیار پایین شوند.
به دلایل امنیتی و اقتصادی، مقامات پاکستانی در نوامبر ۲۰۲۳ تصمیم گرفتند تمام مهاجران غیرقانونی خارجی را بازگردانند.
طبق دادههای یک نهاد وابسته به سازمان ملل، تاکنون حدود ۱.۳ میلیون افغانستانی بازگردانده شدهاند و هنوز حدود ۱.۶ میلیون نفر در پاکستان باقی ماندهاند.
از این میان، بیش از یک میلیون نفر دارای کارت PoR هستند که این کارتها در تاریخ ۳۰ جون ۲۰۲۵ منقضی شدهاند.
به گفته مقامات مربوطه، دولت پاکستان در حال بررسی دو گزینه است: یا تمدید موقت اعتبار این کارتها یا اعطای ویزای بلندمدت به دارندگان کارت PoR.
تاکنون هیچ تصمیمی برای تمدید این کارتها گرفته نشده، اما دولت در حال کار بر روی سیاست ویزای جدید برای اتباع خارجی است.
یک مقام دولت پاکستان گفته که موضوع تمدید کارتها در کابینه فدرال نیز مورد بحث قرار گرفته، اما هنوز تصمیمی اتخاذ نشده است.
پروژهای به نام «فراتر از مرزها» که از سوی مرکز پژوهشها و مطالعات امنیت پاکستان راهاندازی شده، برای یافتن راهحل دایمی برای مسئله پناهجویان افغانستان تلاش میکند.
این طرح به دنبال راهکاری است که پناهجویانی که از سال ۱۹۷۹ به پاکستان آمدهاند، مجبور به فروش داراییهای خود به قیمتهای پایین نباشند و بتوانند به اقتصاد محلی کمک کنند.
به گفته احمد شاه، یک تاجر از قبیله دوستخیل، تنها افراد این قبیله داراییهایی به ارزش حدود ۵۲ میلیارد روپیه (به صورت اموال منقول و غیرمنقول) در پیشاور دارند که اغلب به نام دیگران ثبت شدهاند.
وی گفته است: «افغانستانیهای متمول نباید اخراج شوند، چون این موضوع برای آنها و برای پاکستان سودمند است.»
احمد شاه مدعی شد که آنها اجازه مالکیت رسمی دارایی ندارند و نمیتوانند حساب بانکی باز کنند، اما مقامات بانک مرکزی گفتند که هزاران دارنده کارت PoR حساب بانکی دارند.
او همچنین گفت که قبیلهاش در سال گذشته بیش از ۱۴ میلیارد روپیه یا ۵۱ میلیون دالر حواله ارزی از اعضای خود در اروپا، کانادا و امریکا دریافت کرده است.
احمد شاه افزود: «خانواده ما هیچ سابقه مجرمانهای ندارند و ما فقط در تجارت چای سیاه، رابر و باتری فعالیت میکنیم.»
وی با نگرانی گفته است: «فرزندانم در پاکستان متولد شدهاند و نمیخواهند به افغانستان برگردند.»
او نگران است که اگر دولت در نهایت تصمیم به بازگرداندن همه پناهجویان افغانستانی بگیرد، مجبور شود داراییهای غیررسمیاش را با قیمت بسیار پایین بفروشد.