پیروزی منطقهای یا چالش امنیتی؛ وضعیت پیچیده پاکستان و طالبان
خبرگزاری دید: چهار سال پس از بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان در اسد ۱۴۰۰، خوشبینی نخستین اسلامآباد نسبت به این تحول بهعنوان یک پیروزی ژئوپلیتیکی، جای خود را به نگرانیهای جدی داده است. در آن زمان، مقامات پاکستانی آن را فرصتی برای کاهش نفوذ هند، کاهش حضور غرب و تقویت نقش منطقهای پاکستان میدیدند. حتی نخستوزیر وقت، عمران خان، این رخداد را نمادی از «رهایی از بردگی» توصیف کرد و برخی سیاستمداران دیگر از شکلگیری یک بلوک منطقهای جدید سخن گفتند.
اما واقعیتهای چهار سال گذشته کاملاً متفاوت بوده است. افزایش خشونتهای شبهنظامیان در ایالتهای خیبرپختونخوا و بلوچستان، همراه با تهدید به گسترش آن به داخل کشور، امنیت پاکستان را بهطور جدی تهدید میکند. گروههایی مانند تحریک طالبان پاکستان (TTP)جناح حافظ گل بهادر و ارتش آزادیبخش بلوچ (BLA) بار دیگر فعال شدهاند و حتی داعش خراسان پس از دورهای ضعف، در مناطق مرزی به ویژه باجور، حضور خود را تقویت کرده و حملات متعددی انجام داده است. گزارش شاخص تروریزم جهانی (GTI) نشان میدهد که پاکستان اکنون دومین کشور آسیبدیده از تروریزم در جهان است و از سال ۲۰۲۱، حملات تروریستی در این کشور ۷۰ درصد افزایش یافته است.
این وضعیت تا حد زیادی ناشی از سیاستهای پیشین و خروج نیروهای آمریکایی است. مذاکرات صلح آمریکا و طالبان در دوحه و سپس خروج نیروهای خارجی، زمینه را برای بازسازی گروههایی مانند TTP فراهم کرد. اتحاد مجدد جناحهای پراکنده TTP و حمایتهای لجستیکی و تاکتیکی طالبان افغانستان این گروه را به تهدیدی جدی تبدیل کرده است. طالبان افغانستان نیز به دلیل روابط عمیق ایدئولوژیک و تاریخی با TTPاقدامی علیه آنها انجام نمیدهد.
در داخل پاکستان نیز اجماع سیاسی برای مقابله با این تهدید وجود ندارد. احزاب اصلی از عملیات نظامی جدید حمایت نمیکنند و مذاکرات با TTP تاکنون به دلیل خواستههای غیرقابل قبول این گروه ناکام مانده است. این شرایط، پاکستان را در مواجهه با افزایش خشونتهای شبهنظامی، روابط پرتنش با طالبان و فشارهای اقتصادی و اجتماعی با چالشهای پیچیدهای روبرو کرده است.
تحلیلگران معتقدند که موفقیت پاکستان در مهار این موج شورش، مستلزم بازنگری در دکترین امنیتی، بازسازی اعتماد عمومی و ایجاد اجماع سیاسی است. تصمیمات کنونی اسلامآباد نه تنها امنیت فوری، بلکه آینده استراتژیک کشور را نیز رقم خواهد زد.
سید رضا موسوی – خبرگزاری دید